POLSKI ZWIĄZEK DZIAŁKOWCÓW OKRĘG PODKARPACKI

Wiosna zbliża się wielkimi krokami a wraz z nią sezon wzmożonych prac na działce. Podczas różnych prac działkowych niestety nie unikniemy drobnych kontuzji. Wszelkie stłuczenia bądź obrzęki spróbujmy zlikwidować działkowym sposobem: na obolałe miejsce należy przyłożyć kompres - najlepiej ze świeżo utartego chrzanu. Kompres należy zabezpieczyć folią aby nie przemakało i trzymać na chorym miejscu około 10 minut. Gdy nie mamy świeżego chrzanu możemy użyć mrożonego, ale wtedy trzymamy go około 20 minut. Kurację powtarzamy codziennie do momentu wyleczenia.

Zużyty chrzan możemy wynieść na kompost lub zrobić z niego wywar do opryskiwania drzew przeciwko brunatnej zgniliźnie drzew pestkowych: 300 g świeżego chrzanu dodać do 10 litrów gorącej wody. Po 24 godzinach moczenia otrzymujemy wyciąg, który po przecedzeniu jest gotowy do wykorzystania w postaci oprysku. Opryski z chrzanu stosujemy zapobiegawczo opryskując całe drzewa, w okresie pękania pąków  - w marcu i kwietniu.

Chrzan jest byliną, najlepiej udaje się na glebach piaszczysto gliniastych.
JB

Wczesnowiosenna, zmienna aura często sprzyja przeziębieniom i bólom gardła. Warto zbierać rosnący w czystych miejscach podbiał pospolity i lekarski i wykorzystać jego zdrowotne właściwości.

Chcąc pozbyć się bólu gardła lub przeziębienia należy pić wywar: 2-3 łyżeczki kwiatów i liści (na 1 szklankę) zalać gorącą wodą. Po 15 minutach można pić, dzieląc na cztery porcje, pomiędzy posiłkami.

Podbiał można wykorzystać również do leczenia schorzeń skórnych: ran, czyraków, oparzeń i przy pielęgnacji cery tłustej: należy gotować 2-3 łyżki suszonych kwiatów podbiału na jedną szklankę wody przez 10-15 minut, natępnie przemywać twarz tak, jak tonikiem lub stosować kilkuminutowe okłady.

Wykorzystane rośliny należy wyrzucić na kompost.

Podbiał jest rośliną ruderalną a najczęściej można spotkać go w nasłonecznionych miejscach.

JB
 

Amatorom ciekawych smaków proponujemy dodatek do sałatek lub na kanapki, w postaci najmłodszych liści z pokrzywy. Wbrew panującej opinii, najmłodsze listki nie „parzą” i można je spokojnie konsumować.

Starsze liście, jak i całe rośliny – świeże, bądź suszone, ale nie kwitnące, należy wykorzystać do zrobienia gnojówki pokrzywowej lub wyciągów.

Wyciągi z pokrzywy doskonale wzmocnią rośliny użytkowe, zabezpieczą je przez mszycami i przędziorkami oraz wzmocnią odporność roślin na różne choroby pochodzenia grzybowego. Należy pamiętać, aby opryskać również dolną stronę liści.

Do sporządzenia najbardziej popularnej wśród użytkowników działek gnojówki pokrzywowej potrzeba: 1 kg świeżych lub 200 g suszonych roślin, do 10 l gorącej wody i beczkę z pokrywką. Po upływie 2 – 4 tygodni, po zakończeniu fermentacji otrzymujemy gotową do rozcieńczenia gnojówkę. W zależności od potrzeb pokarmowych gnojówkę rozcieńczamy w stosunku 1:10 (przy młodych roślinach) lub 1:20 (przy roślinach o małym zapotrzebowaniu na składniki pokarmowe). 

Wykorzystane rośliny wyrzucamy na kompostownik.

Pokrzywa jest rośliną ruderalną, lubi gleby żyzne i zasobne w azot.

Zachęcamy Państwa do zakupu broszury „Preparaty roślinne”, w której znajdą Państwo wiele informacji nt. wykorzystania roślin na działce. 

JB

Pojawiły się już pierwsze kwitnące rośliny, a wraz z nimi odwieczny problem tzw. „dmuchawców”. Działkowcy nie przepadają za mniszkiem ponieważ rozsiewa się w sposób niekontrolowany i ciężko jest go usunąć z działki.

Mniszka lekarskiego można pozbyć się z działki, wcześniej wykorzystując jego zdrowotne właściwości m.in. w walce z przeziębieniem, czy dolegliwościami wątrobowymi.

Z mniszka można zrobić miód: należy zebrać w suchą pogodę 200 sztuk w pełni rozwiniętych kwiatów, zalać 1 l wrzątku, w którym zagotowało się wcześniej 3 sztuki pokrojonych w plasterki cytryn i gotować wszystko do miękkości – około 40 minut. Po tym czasie należy wywar przecedzić i lekko wygnieść. Do otrzymanego płynu trzeba dodać około 1,2 kg cukru i gotować 30 – 90 minut.
Miodem mniszkowym możemy słodzić herbatę – nie straci on swych właściwości.

Amatorom wina polecamy zrobienie wina mniszkowego: należy zebrać około 400 w pełni rozwiniętych kwiatów – aby uzyskać 1 litrowy słoik ubitych kwiatów. Kwiaty zalewamy 3 l wrzątku, dodajemy pokrojone i sparzone 3 cytryny i odstawiamy na 3 doby. Po tym czasie wyciskamy soki i rozpuszczamy w nich 3 kg cukru, dodajemy 45 g drożdży – dobrze rozpuszczamy i pozostawiamy w butli do fermentacji na 6 – 10 tygodni. Zamiast zwykłych drożdży lepiej użyć winnych, najlepiej w typie Tokay. Po zakończonej fermentacji należy zlać wino do ciemnych butelek, po uprzednim przefiltrowaniu przez muślin lub watę bawełnianą – jeśli zachodzi taka potrzeba.
Wino im starsze, tym lepsze!

Dobrym sposobem na pozbycie się mniszka z działki jest cotygodniowe jego wykopywanie lub wycinanie nożem. Całą rośliną wraz z korzeniami wkładamy do beczki, zalewamy najlepiej deszczówką i pozostawiamy na min. 48 godzin. Po tym czasie podlewamy wszystkie grządki otrzymanym wyciągiem -  bez rozcieńczenia. W ten sposób łagodnie i systematycznie nawozimy glebę.  

Pozostałości roślin wyrzucamy na kompostownik.

Mniszek wyrośnie wszędzie, szczególnie na długo nie uprawianych glebach. Jest uporczywym chwastem.
 JB

Wbrew ogólnie panującej opinii skrzyp rośnie nie tylko na kwaśnej, zaniedbanej glebie – potrafi przerosnąć nawet przez pryzmę wapna. W związku z czym, jest mocno uciążliwym chwastem na naszych działkach. Można podjąć próbę chemicznego zwalczania skrzypu, ale jest to ostateczność. Zalecamy dokładne przekopywanie i wybieranie jego kłączy z gleby oraz wykorzystanie nadziemnych części rośliny do sporządzenia wyciągów i naparów.

Herbata ze skrzypu wzbogaca krew, poprawia kondycję skóry, włosów i paznokci. Okłady ze skrzypu działają kojąco i ściągająco na owrzodzenia i trudno gojące się rany.

Wyciągiem za skrzypu można zwalczać wiele chorób pochodzenia grzybowego: parcha jabłoni i gruszy, mączniaka prawdziwego i rzekomego, rdzę gruszy i porzeczkowo – wejmutkową, kędzierzawość liści brzoskwini, brunatną zgniliznę pestkowych, szarą pleśń. Wyciąg ze skrzypu ma działanie zapobiegawcze przy septoriozie pomidora.

Wyciągiem ze skrzypu opryskujemy wszystkie rośliny porażone przez: mszyce, przędziorki, miseczniki, owocówkę jabłkóweczkę i nasionnicę trześniówkę.

Szczegóły w książce „Preparaty roślinne” wydawnictwa działkowiec.

Należy jednak pamiętać, że przy znacznym porażeniu przez choroby czy szkodniki, wyciąg ze skrzypu może okazać się niewystarczający i trzeba będzie sięgnąć po środki chemiczne.
   
Pozostałości roślin wyrzucamy na kompostownik.

Skrzyp potrafi przerosnąć przez pryzmę wapna, wyrosnie na kwaśnej glebie. Jest traktowany jako chwast.

JB

Wszystkim łasuchom polecamy racuchy z kwiatów bzu czarnego. Przygotowujemy je jak zwykłe racuchy z owocami. Natomiast, osobom mającym skłonności do przeziębień polecamy zrobienie syropu z kwiatów bzu: w suchy dzień zbieramy rozwinięte kwiatostany i gotujemy w syropie około 15 minut. Po tym czasie syrop przecedzamy i wrzący wlewamy do słoików. Gotowy syrop nie wymaga dalszej pasteryzacji. Z owoców można zrobić soki i dżem oraz nalewkę.

Suszone owoce działają odtruwająco na organizm przyspieszając usuwanie szkodliwych metabolitów, poza tym suszone owoce są zdrową, bogatą w witaminę C przekąską.

Wyciąg z czarnego bzu stosuje się przeciwko rolnicom i gąsienicom na kapustnych. Do sporządzenia wyciągu potrzeba: 10 l wody i 1 kg świeżych liści i kwiatów bzu. Po 24 godzinach powstaje tzw. zimny wyciąg, którym podlewamy glebę i opryskujemy rośliny w rozcieńczeniu 1:5.

Pozostałości roślin wyrzucamy na kompostownik.

Czarny bez jest rosliną pospolitą, rośnie na obrzeżach lasów, lubi gleby próchniczne i zasobne w azot.

JB

Amatorom mocnych wrażeń polecamy dodatek świeżych, młodych listków do sałatek i zup, oraz do pieczonych mięs i ryb. Bylicę stosuje się również jako dodatek do nalewek, szczególnie przy wyrobie wermutu.

Okłady ze świeżego ziela bylicy skutecznie łagodzą bóle nóg, natomiast wywar jest polecany przy chorobach skórnych i owrzodzeniach.

Suszone palone ziele bylicy odstrasza komary, meszki i mole. Świeże pokrojone ziele bylicy odstrasza ślimaki, natomiast wyciąg stosowany jest na mszyce, pchełki ziemne, szpeciela jeżynowego, gąsienice i mrówki.

Do sporządzenia wyciągu potrzeba: 300 g świeżego ziela - może być kwitnące i 10 l wody. Po 24 godzinach można podlewać grządki lub opryskiwać porażone rośliny wyciągiem bez rozcieńczenia.

Należy pamiętać, że bylica piołun ma silniejsze działanie niż bylica pospolita. Pamiętajmy również o wyrzuceniu zużytych roślin na kompostownik.

Bylica lubi gleby ciepłe, próchniczne i przepuszczalne.

JB

Smakoszom polecamy dodatek młodych listków do sałatek i surówek - doskonale wzbogacą smak i aromat świeżych dań. Napar z kwiatów krwawnika połączony z kwiatami bzu czarnego doskonale oczyszcza organizm z toksyn. Szczególnie jest zalecany osobom cierpiącym na zatrucie alkoholowe.

Wywar z kwiatów i ziela krwawnika działa kojąco i oczyszczająco na skórę, dlatego jest polecany przy zmianach skórnych, trądziku, wypryskach i trudnio gojących się ranach.

Wyciąg z krwawnika stosuje się przeciwko mączniakowi prawdziwemu, brunatnej zgniliźnie i dziurkowatości drzew pestkowych oraz kędzierzawości liści brzoskwini profilaktycznie i przy porażeniu na całe rośliny.

Ponadto wyciąg z krwawnika zwalcza mszyce, miodówki, larwy pluskwiaków i gąsienice.

Krwawnik lubi gleby wilgotne, zasobne w azot i potas a stanowisko słoneczne.

JB

Rabarbar kojarzy się wszystkim z ciastem z kruszonką lub kompotem. Bardzo dobrze smakuje zimową porą dżem rabarbarowo – truskawkowy lub z samego rabarbaru. Amatorom nowych smaków polecamy zrobienie chutneja rabarbarowo – kokosowego, doskonałego dodatku do zimnych wędlin i mięs.

Jednakże rabarbar można wykorzystać również na działce. Napar stosujemy na mszyce orsaz zapobiegawczo i przy niewielkim porażeniu przeciwko śmietce cebulance i wgryzce szczypiorce.

Do sporządzenia wyciągu potrzeba: 500 g świeżych liści i 10 l wody – najlepiej deszczówki. Gotowym wyciągiem bez rozcieńczenia pryskamy całą roślinę, najlepiej w okresie młodej siewki lub sadzonki.
Pozostałości roślinne wyrzucamy na kompostownik.
Rabarbar jest rosliną wieloletnią, lubi gleby żyzne i wilgotne.

JB

Ta mało popularna rbylina ma zastosowanie min. w kosmetyce: napar z żywokostu można dodawać do odżywek i kąpieli, ponieważ działa łagodząco i gojąco na szorstką i zniszczoną skórę.

Maści i olejek żywokostowy są stosowane przy bólach reumatycznych, stłuczeniach, skręceniach i obrzękach nóg, pobudzają procesy gojenia w głębszych ranach.

Natomiast  tkaniny gotowane w wywarze ze świeżych liści uzyskują złotobrązowy kolor.

Warto posadzić żywokost pod drzewami owocowymi, ponieważ ograniczy występowanie chwastów, a przede wszystkim, jego prawie dwumetrowe korzenie wyciągną z głębszych warstw gleby minerały niedostępne dla korzeni drzewa. Poza tym, żywokost jes rośliną miododajną - przyciąga zatem zapylaczy.

Gnojowica z żywokostu jest świetną odżywką dla pomidorów, obfitującą w potas.  Należy pamiętać o wyrzuceniu resztek roślin na kompostownik. Wyciąg z liści lub suche, pokruszone ziele żywokostu jest równie skutecznym nawozem, co gnojowica.

Żywokost lubi gleby żyzne i o obojętnym odczynie.

JB
 

Cebulę wszyscy znają od strony kuchennej: jako dodatek do surówek, sałatek, właściwie do wszystkich  potraw obiadowych. Mało kto pamięta, że dawniej z cebuli babcie robiły słodki syrop na kaszel. Ostatnio cebula powraca w syropie miodowym z czosnkiem – przeciwko przeziębieniom. Skutecznie oczyszcza górne drogi oddechowe, smakuje i pachnie oryginalnie.

W wywarze z łusek cebuli zazwyczaj moczy się ugotowane jajka – na pisanki, można takim wywarem zabarwić tkaniny. Uzyskamy piękny kolor miedzi, aż po brąz.
 

Wyciąg z cebuli stosujemy przeciwko mączniakowi prawdziwemu i amerykańskiemu na agreście, na rdzę róży, zapobiegawczo przeciw zarazie ziemniaczanej na pomidorach oraz przeciwko połyśnicy marchwiance w czerwcu. Wyciąg z cebuli ogranicza występowanie mszyc i przędziorków. 

Do zrobienia wyciągu potrzeba 100 g brązowych łusek cebuli, 10 litrów gorącej wody. Stosować 5 dni po nastawieniu bez rozcieńczenia na całe rośliny. Pozostałości roślinne wyrzucamy na kompostownik.

Cebula jest rośliną 2-letnią. Lubi gleby żyzne, próchniczne o odczynie obojętnym i zasobne w wodę.

JB 
 

Czosnek pospolity, podobnie jak cebula, ma szerokie zastosowanie w kuchni jako przyprawa. Czosnek znany jest ze swych właściwości bakteriobójczych, może być używany do leczenia zapaleń gardła, krtani i oskrzeli jak i przewlekłych biegunek bakteryjnych.

Roślina ta obniża ciśnienie krwi i zmniejsza napięcie mięśni gładkich naczyń, działa przeciwmiażdżycowo, poprawia przemianę tłuszczów w organizmie i obniża poziom cholesterolu. Poza tym czosnek niszczy pasożyty przewodu pokarmowego, dezynfekuje drogi moczowe i niszczy bakterie odporne na antybiotyki. Stosowany zewnętrznie pomaga przy ciężko gojących się ranach.

Stosując wyciąg z czosnku ograniczamy występowanie wielu szkodników: min. mszyc, miodówek, skoczków, mączlika szklarniowego, wciornastków i przędziorków oraz wielkopąkowca porzeczkowego, jak również pchełek, połyśnicy marchwianki oraz śmietek.
Wyciąg z czosnku ogranicza porażenie przez szarą pleśń i choroby bakteryjne. 

Pozostałości roślinne wyrzucamy na kompost.

Czosnek jest rośliną 2-letnią, lubi gleby żyzne, próchniczne, o odczynie obojętnym i zasobne w wodę.

JB

Szałwię lekarską wszyscy znają jako środek do płukania gardła przy przeziębieniu i jako doskonałą płukankę dla mocno pocących się stóp.  Napar z tej rośliny oczyszcza, stymuluje ściąganie i zamyka pory skóry.

W kuchni szałwię  stosujemy do twarogów, zupy cebulowej, dań z wątróbki i wieprzowiny, omletów i pasztetów ziołowych. Wybornie smakują listki szałwii w cieście naleśnikowym smażone w głębokim tłuszczu, a masło czosnkowe doskonale podkreśla smak dań mięsnych. Szałwia ułatwia i przyspiesza spalanie tłuszczów w organizmie.

Spalane suszone ziele szałwii odstrasza insekty, dezynfekuje powietrze i usuwa zapachy kuchenne.
Ponadto wyciąg z szałwii stosujemy zapobiegawczo przeciwko rolnicom podlewając rośliny w okresie od czerwca do lipca.

Szałwia lubi gleby żyzne i zasobne w wapń. 

JB

Napary i herbatki z rumianku lub kompresy od dawna stosuje się do przemywania oczu, łagodzenia podrażnień skóry oraz do poprawy kondycji i koloru włosów, które przybierają złotawy odcień.

Rumianek posiada właściwości przeciwzapalne ale i wiatropędne. Małym dzieciom podaje się herbatki w celu złagodzenia problemów żołądkowych a dorosłym przy nadkwasocie  i w chorobie wrzodowej. Kwiaty rumianku wchodzą w skład licznych zapachowych mieszanek pout pouri.

Wyciąg z rumianku wzmacnia rośliny i pobudza ich system odpornościowy. Do sporządzenia wyciągu potrzeba 50 gram kwiatów lub 100 gram całych, świeżych i kwitnących roślin oraz 10 litrów gorącej wody. Po 4 dniach stosujemy bez rozcieńczenia do podlewania lub pryskania na całe rośliny. Pozostałości roslinne wyrzucamy na kompost.

Rumianek jest pospolitą rośliną 1-roczną, najlepiej rośnie na glebach żyznych, zasobnych w wodę i wapń.

JB

Kwiatów i liści wrotyczu używa się do zrobienia naparu na siniaki i obrzęki oraz do okładów na bóle reumatyczne, jak również całej rośliny używa się do kąpieli pobudzających, do maseczek ściągających. Dawniej w kuchni dusiło się wrotycz z rabarbarem i nacierało się mięso w celu uzyskania aromatu podobnego do rozmarynu.

Suszone kwiaty wrotyczu świetnie prezentują się w suchych bukietach, ale kwiaty można również wykorzystać do barwienia tkanin na żółty kolor.

Wyciąg z wrotyczu stosuje się do zwalczania śmietki cebulanki, wgryzki szczypiorki, mszyc bawełnic, bielinków, owocówki jabłkóweczki i szkodników z rodziny namiotnikowatych. Ponadto wyciąg ogranicza występowanie rdzy na różnych roślinach. Zaleca się sadzenie wrotyczu pomiędzy rzędami różnych roślin ponieważ odstrasza wiele szkodników.

Do sporządzenia wyciągu potrzeba 300 g świeżego ziela (może być w pełni kwitnienia) lub 100 g suszonego, 10 l wody. Ziele zalewamy gorącą wodą i moczymy przez 24 godziny. Po tym czasie filtrujemy i opryskujemy cale rośliny, a grządki podlewamy w rozcieńczeniu 1:2. 
Pozostałości roślin wyrzucamy na kompost.

JB

Bazylia ma szerokie zastosowanie w kuchni od przyprawy po składnik wielu dań.  Bazylia poprawia apetyt i przemianę materii, świetnie smakuje i nadaje potrawom śródziemnomorski charakter. Liśćmi można aromatyzować oliwę, oleje i ocet winny. Można je suszyć, zamrażać i spożywać na surowo.

Bazylię należy posadzić pomiędzy grządkami ogórków ponieważ ogranicza występowanie mączniaka rzekomego i przyciąga wiele owadów zapylających jednocześnie odstrasza wiele szkodników. Dlatego też zaleca się uprawę bazylii w doniczkach na parapetach.

Z liści bazylii można zrobić tonik do przemywania twarzy: należy przez kilka godzin macerować garść liści w winie białym wytrawnym a następnie przemywać twarz. Olejek z bazylii ma właściwości uspokajające, przeciwdepresyjne i poprawiające nastrój. Olejek bazyliowy uśmierza ból głowy i poprawia oddychanie. 
 

Bazylia jest rośliną 1-roczną, lubi gleby ciepłe, żyzne i wilgotne. 

JB

Lebiodka czyli oregano to typowa roślina kuchenna. Ma szerokie zastosowanie od przyprawy do rośliny aromatyzującej oliwę, oleje lub ocet winny. Z oregano można parzyć herbatkę – pomoże przy bólach głowy, przeziębieniu, niestrawności i zaburzeniach nerwowych.

Wywaru i olejku używa się do regeneracyjnych i uspokajających kąpieli, dodaje się do maści na bóle reumatyczne lub skrapia się poduszkę aby ułatwić zasypianie.

Napar z oregano pije się jako środek przeciw nudnościom, przy ogólnym wyczerpaniu organizmu i bólach menstruacyjnych. Zewnętrznie stosuje się ziele oregano do okładów na zesztywniały kark, przy reumatyzmie i guzkach.

Należy pamiętać, że kwiaty lebiodki przyciągają owady zapylające, dlatego powinno się ją sadzić na każdej działce. Jest byliną lubiącą gleby żyzne i ciepłe.

JB
 

Ziele estragonu jest aromatyczną przyprawą o szerokim zastosowaniu. Używa się go do potraw mięsnych, sosów, marynat i jako składnik nadzienia. Estragonem można aromatyzować oliwę i ocet winny.

Młodych liści i kwiatów dodaje się do sałatek warzywnych i owocowych podnosząc smak potraw. Im młodsze listki tym bardziej aromatyczne!

Estragonu używa się do kiszenia ogórków i kapusty, ponieważ posiada dobre właściwości konserwujące. Można dodawać go do mięsnych pasteryzowanych przetworów.

Estragon nieznacznie pobudza produkcję żółci, zmniejsza napięcie mięśni gładkich w przewodzie pokarmowym i poprawia trawienie.

Ziele estragonu stosuje się w lekkich nieżytach przewodu pokarmowego, zalecany jest dla dzieci i osób starszych. Korzeń może być stosowany przy bólach zębów, ale i tak zawsze należy udać się do stomatologa. 

Estragon jest byliną lubiącą gleby piaszczysto - gliniaste, wilgotne.
 

JB

Ziele hyzopu jest mocną przyprawą polecaną szczególnie do dań o mniej wyraźnym smaku, jak np. zupa ziemniaczana czy fasolowa. Używa się go do sporządzenia pas serowych, pasztetów i dziczyzny. Hyzopem można aromatyzować wermut i likiery ziołowe.

Kwiaty hyzopu dodaje się do sałatek, młodych listków można dodać na spód ciasta morelowego, brzoskwiniowego lub borówkowego, doskonale podkreśla smak owoców.

Hyzop pobudza wydzielanie soków żołądkowych i ruchy robaczkowe jelit, a co za tym idzie poprawia trawienie. Działa przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie, wykrztuśnie i dlatego ziele hyzopu ma zastosowanie w mieszankach ziołowych do zwalczania przeziębień.

Hyzop hamuje wydzielanie potu, działa dezynfekująco i można stosować go do kąpieli, płukanek, okładów i do moczenia stóp z tendencją do nadmiernego pocenia się. Okłady z ziela stosuje się na ciężko gojące się rany.

Hyzop jest rośliną miododajną czyli (przyciąga owady zapylające), poza tym odstrasza bielinki dlatego powinien rosnąć przy roślinach kapustnych.

Ta bylina lubi gleby piaszczysto - gliniaste, zasobne w wapń i ciepłe.
 

JB

Majeranek jest dosyć popularną przyprawą używaną szczególnie do dań mięsnych, którym nadaje specyficzny aromat oraz kruchość i delikatność. Najbardziej wyczuwalny jest w potrawach z roślin strączkowych oraz w tradycyjnym żurku, barszczu białym i czerwonym.

Majeranek zwiększa wydzielanie soków żołądkowych - poprawia trawienie. Działa bakteriobójczo i rozkurczowo, przeciwzapalnie i wiatropędnie

Ziele majeranku i jego olejek służą do wyrobu maści przeciwko katarowi zwłaszcza u małych dzieci. Zaleca się kąpiele z wyciągiem z majeranku, ponieważ wzmacniają układ nerwowy i odkażają skórę.

Majeranek jest rosliną jednoroczną, lubi gleby zyzne, ciepłe i o odczynie obojętnym.

JB

Tymianek jest przyprawą używaną szczególnie do dań mięsnych, sosów, serów, ryb i marynat. Tymiankiem można aromatyzować oleje, oliwę i ocet winny, jak również alkohole. Jest ważnym składnikiem mieszanek przyprawowych.

Tymianek zwiększa wydzielanie śluzu w górnych drogach oddechowych i ułatwia odkrztuszanie. Naparem można płukać gardło przy przeziębieniu, okłady o kompresy stosuje się przy niektórych chorobach skórnych. Zaparzony razem z rozmarynem służy do płukania włosów – ma działanie przeciwłupieżowe.

Działa bakteriobójczo i przeciwskurczowo, dlatego można używać naparu jako płukanki do ust, ponadto pobudza wydzielanie soku żołądkowego i poprawia trawienie.

Olejek tymiankowy zmieszany z alkoholem odstrasza mole.
 

JB

Cząber to mocna przyprawa używana szczególnie do dań mięsnych: baraniny, dziczyzny, jak również do ciężkostrawnym zup z warzyw strączkowych lub kapustnych. Poprawia smak sosów na bazie śmietany, potraw z ziemniaków i surówek. Cząber wchodzi w skład słynnej przyprawy „czubricy” i „czewapcze”. O dodaniu ziela cząbru do potraw nie należy ich gotować.

Cząber pobudza wydzielanie soku żołądkowego, przeciwdziała nadmiernej fermentacji i działa przeciwbakteryjnie.

Zaleca się uprawę cząbru przy różnych roślinach ponieważ odstrasza mszyce i przyciąga owady zapylające.

JB

Rozmaryn to bardzo mocna przyprawa używana szczególnie do baraniny i wieprzowiny, jak również do potraw z ziemniaków i do aromatyzowania masła. Rozmarynem można aromatyzować oliwę lub ocet winny. Kwiaty rozmarynu dodaje się do surówek, a kandyzowanymi można udekorować różne potrawy. Łodygi rozmarynu można użyć jako patyczków do nadziewania mięsa na grilla.

Napary z rozmarynu podawane są w skurczach jelit, chorobach dróg żółciowych i moczowych oraz w zaburzeniach trawienia. Alkoholowe wyciągi poleca się do stosowania zewnętrznego przy bólach mięśni i bólach reumatycznych oraz przy bakteryjnych chorobach skóry. Herbatki z rozmarynu działają wzmacniająco na organizm.

Świeże gałązki umieszcza się w pokoju celem odświeżenia powietrza lub pomiędzy bielizną dla poprawy zapachu. Ziele rozmarynu umieszcza się w zapachowych mieszankach pout pouri.

JB

Mięta kojarzy się z kroplami miętowymi na kłopoty trawienne. Zimna herbata miętowa pita małymi łyczkami pomaga przy czkawce i wzdęciach. Wdychanie olejku miętowego pomaga przy przeziębieniu i grypie. Olejkiem można smarować miejsca dotknięte migreną, nerwobólami, bólami reumatycznymi, mięśniowymi i zimowymi przemarznięciami. Mocny odwar stosuje się do leczenia popękanej skóry, do kąpieli relaksacyjnych i wzmacniających.

Liści mięty używa się do sałatek, napojów, ponczów, sosów, octów, syropów, deserów, nalewek. Liście można kandyzować i używać do dekoracji deserów. Mięta nadaje ciekawy smak gotowanym młodym ziemniakom i groszowi zielonemu. Można dodawać ją do zup i farszów, szczególnie do jagnięciny.

Ze względu na swój silny zapach mięta często wchodzi w skład mieszanek ziołowych i pout pouri, jak również wkłada się ją pomiędzy pościel w celu odstraszenia moli i pcheł.

Miętę należy sadzić przy różach, ponieważ odstraszy mszyce. Suszone i świeże liście mięty odstraszają myszy i mrówki, dlatego zaleca się sadzenie mięty przy ulach.
 

JB

Melisa to naturalny środek uspokajający, nasenny, działa łagodnie i jest zalecany szczególnie dla osób starszych. Herbatka z melisy pobudza produkcję soków trawiennych, działa przeciwbakteryjnie. Świeże, zmiażdżone liście melisy powinny być przykładane w miejsca ukąszeń przez owady lub w miejsca otarć, ponieważ przyspieszają gojenie.

Naparem z melisy można płukać tłuste włosy, odwar można dodać do relaksacyjnej kąpieli. Świeżych liści wymieszanych ze skórką cytrynową używa się do odświeżenia powietrza w pomieszczeniach.

Liści melisy, podobnie jak i mięty, używa się do sałatek, napojów, ponczów, sosów, syropów, deserów,  jak również do dziczyzny i omletów. Można nimi dekorować potrawy. Melisa nadaje ciekawy smak kiszonej kapuście, marynowanym śledziom, potrawom z drobiu i wieprzowiny.

Melisa przyciąga owady zapylające i jest rośliną miododajną, dlatego należy sadzić ją przy ulach.

JB

Kminek zwyczajny, jak i kmin rzymski znane są głównie jako przyprawy stosowane w kuchni.  Bez nasion kminku nie będzie dobrego kapuśniska, wędlin czy kiszonych warzyw. Kminek doskonale podkreśla smak zup, potraw z ziemniaków, serów i jest stosowany do produkcji likierów. Amatorom ciekawych smaków poleca się dodanie kminku do szarlotki i pieczonych jabłek.

Kmin rzymski posiada specyficzny smak i aromat i ma zastosowanie szczególnie w kuchni Bliskiego Wschodu i w kuchni hinduskiej. Kmin rzymski ma mocniejsze działanie niż kminek zwyczajny.

Kminek działa przeciwskurczowo na przewód pokarmowy, ułatwia przyswajanie pokarmów, działa moczopędnie. Stosuje się go w zaburzeniach trawienia szczególnie u dzieci i osób starszych, oraz przy wzdęciach, bólach brzucha i braku łaknienia. Olejku kminkowego używa się do płukania ust w celu odświeżenia oddechu. U kobiet karmiących kminek zwiększa laktację.

JB

Krwiściąg lekarski i mniejszy to typowe zioła sałatkowe. Młode liście mają orzechowo – ogórkowy posmak, przez co sałatki i surówki nabierają ciekawego smaku. Młodych liści dodaje się do masła ziołowego, serów, zup – kremów, gotowanych jarzyn, sosu do ryb wraz z estragonem lub miętą i masłem. Krwiściągiem aromatyzuje się octy, sosy sałatkowe, zimne napoje oraz poncze.

Liśćmi naciera się mocno opaloną skórę twarzy i skórę wrażliwą – sok łagodzi podrażnienia i hamuje krwotoki. Napar łagodzi hemoroidy i objawy biegunki. Ponadto krwiściąg ma działanie moczopędne i ułatwiające trawienie. U kobiet karmiących, podobnie jak kminek, zwiększa laktację.

JB

Trudno jest wyobrazić sobie potrawy bez świeżego kopru: ugotowane młode ziemniaki najlepiej smakują obficie posypane koperkiem i oczywiście podane z kefirem. Bez nasion kopru chleb nie ma smaku, kiszone ogórki lub inne warzywa są nijakie. Koper jest wszechobecny w kuchni: od zup, marynat, przez kiszonki, chleb i masło kminkowe aż jako dodatek do szarlotek i ciast na bazie dyni lub buraków czerwonych.

Koper służy do dekoracji potraw i podkreślania ich smaku, a w szczególności potraw z jaj, wędzonych ryb, serów czy zup i sałatek.

Napar ze zmiażdżonych nasion kopru wzmacnia paznokcie, natomiast żute nasiona odświeżają oddech i poprawiają trawienie. Woda koprowa pomaga przy niestrawności, wzdęciach, czkawce i kolce. Należy zaparzyć 15 g zmiażdżonych nasion w 1 szklance wody i odcedzić. Dorosłym należy podawać po 1 łyżce a dzieciom po1 łyżeczce raz dziennie.

JB

Koper włoski czyli fenkuł znany jest przede wszystkim jako składnik herbatek dla dzieci. Ale coraz większą popularność zdobywa jadalna bulwa kopru. Można ją jeść na surowo krojąc cieniutkie plasterki na kanapki lub podsmażać, dusić i gotować - jako dodatek do dań głównych lub jako składnik przystawek. Nasiona dodaje się do sosów, dań rybnych i chleba, a podkiełkowane do sałatek.

Wywar z kopru włoskiego służy do przemywania oczu lub jako kompres przeciwzapalny i oczyszczający skórę. Nasiona można żuć dla odświeżenia oddechu i zmniejszenia uczucia głodu.

Nasiona ułatwiają trawienie, przeciwdziałają zaparciom, łagodzą niestrawność. Ponadto pobudzają wydzielanie śluzu w gardle i krtani co ułatwia odkrztuszanie. Fenkuł zmniejsza toksyczny wpływ alkoholu na organizm.

JB

Nasiona kozieradki są  popularną przyprawą w krajach Bliskiego Wschodu, wchodzą w skład wielu mieszanek przyprawowych min. curry. Dla wydobycia pełni smaku trzeba nasiona uprażyć na suchej patelni, ale należy uważać, aby ich nie spalić, ponieważ  nasiona wtedy czerwienieją i mają cierpki smak.

Podkiełkowanych nasion można używać do surówek. Gotowane lub surowe młode rośliny (gdy dorosną do 20 cm wysokości) można spożywać jako jarzynkę lub jako dodatek do surówek.

Napar z grubo zmielonych i zaparzonych nasion kozieradki poprawia trawienie, zwiększa laktację, łagodzi kaszel oraz przeciwdziała wzdęciom i biegunkom. Zaleca się podawać taki napar rekonwalescentom, ponieważ działa wzmacniająco na organizm.

Zmielona nasiona utarte  z olejem nakłada się na popękane usta i skórę dłoni.  Nasiona zaparzone mlekiem stosuje się jako okłady przy zapaleniu skóry, wrzodach, rwie kulszowej i siniakach.
Gotowane nasiona barwią tkaniny na żółty kolor.
 

JB

W kuchni używa się kwiatów do przyprawiania dżemów i przyrządzania lawendowego octu. Małe ilości kwiatów dodaje się do mieszanek ziołowych do przyprawiania gulaszu lub do robienia ziołowych nalewek. Kandyzowanymi kwiatami można ozdabiać potrawy, zarówno słodkie jak i słone.

Zazwyczaj suszy się kwiaty lawendy i umieszcza w szafach w celu odstraszenia moli i odświeżenia zapachu bielizny. Można suszone kwiaty spalać w pomieszczeniach – odświeżają powietrze i odstraszają insekty.

Z kwiatów można zrobić tonik do przemywania wrażliwej i delikatnej skóry. Przyspiesza on odbudowę komórek, działa antyseptycznie i przeciwtrądzikowo.
Napar z lawendy przynosi ulgę w bólu głowy, dusznościach, uspokaja oraz odświeża oddech.

Olejku lawendowego można używać na ukąszenia przez owady i niewielkie oparzenia. Dodany do kąpieli skutecznie uspokoi i złagodzi dolegliwości bólowe.

Lubi gleby żyzne, wapienne i stanowisko słoneczne.
 

JB

Lubczyk to popularna roślina przyprawowa, bez niego żaden rosół czy bulion nie będzie smakował dobrze. Olejek wchodzi w skład słynnej przyprawy Maggi, olejkiem można aromatyzować wódki i likiery. Młode liście można spożywać jako sałatkę lub gotowane na parze podawane z białym sosem.

Amatorom ciekawych smaków polecamy spożywanie młodych liści na surowo z dodatkiem oleju i octu.  Korzenie po obraniu i obgotowaniu można marynować, stanowią ciekawy dodatek do mięs. Nasiona lubczyku dodaje się do pasztetów, serów, sałatek i chleba oraz do napojów wzmacniających.

Napar działa moczopędnie, usuwa zbędne produkty przemiany materii, pomaga  w reumatyzmie. Pobudza wydzielanie soku żołądkowego, przyspiesza trawienie i przeciwdziała wzdęciom. Poza tym, w medycynie ludowej jest stosowany jako afrodyzjak.
 

Lubczyk jest byliną,  lubi gleby żyzne ale lekkie i wapienne.

JB

Korzenia kozłka lekarskiego dodaje się do zup i gulaszów, dzięki czemu nabierają niepowtarzalnego smaku i aromatu.

Rośliny sadzi się przy warzywach, ponieważ kozłek „wyciąga” fosfor z gleby. Naparem z korzenia podlewa się grządki, co z kolei przyciąga dżdżownice, które użyźniają glebę.
Liści dodaje się do kompostu, ponieważ przyspieszają rozkład materii i wzbogacają kompost w składniki mineralne.

Wywar z korzenia stosuje się do przemywania twarzy oraz skóry przy trądziku i wysypce, jak również do uspokajających kąpieli. Można pić wywar na uspokojenie, przy bezsenności i bólach głowy, ale po 3 tygodniach kuracji należy zrobić kilkudniową przerwę, ponieważ mogą pojawić się zaburzenia trawienia.

Kozłek lubi gleby ciepłe, żyzne i wapienne.

JB

Ogórecznik lekarski czyli zioło radości, służy przede wszystkim jako dodatek do sałatek, dekoracja do ciast, deserów lub do serów i sosów. Można wykorzystać go do produkcji likierów i nalewek. Sprawdza się w kuchni jako zamiennik szpinaku do wszystkich z nim potraw.

JB

Kolendra siewna ma działanie rozkurczowe i żółciopędne, ułatwia trawienie i przyswajanie pokarmów. Napar z kolendry stosuje się przy przeziębieniach, w chorobach żołądka, działa antyseptycznie i przyspiesza gojenie się ran.

JB

Arcydzięgiel litwor stosuje się głównie do wyrobu likierów i wódek; ziarenka można wrzucać do drinków. Młode ogonki liściowe wykorzystuje się do kandyzowania i jako ozdoby do ciast i deserów. Liście można dusić z różnymi owocami, w ten sposób ograniczymy ilość cukru w przetworach. Świeżych listków używa się z miętą do urozmaicenia majonezu lub sosów na jego bazie, głównie do sałatek. Młode pędy można gotować i podawać jako jarzynkę.

JB

Trybula ogrodowa jest rośliną mało znaną i rzadko stosowaną, tymczasem zawiera dużo witaminy C i dlatego najlepiej jest zjadać ją na surowo. Świeże liście stosuje się do sałatek, sosów, jarzyn, drobiu, ryb, jogurtów i jaj. Łodygi można gotować na jarzynkę lub drobno kroić do sałatek. Herbatka z trybuli poprawia trawienie, działa wzmacniająco na organizm.

JB

Ruta zwyczajna wchodzi w skład preparatów na nadciśnienie i miażdżycę, uszczelnia ścianki naczyń krwionośnych. Nalewkę ze świeżych liści ruty stosuje się na reumatyzm. Jednakże wszystkie te preparaty należy stosować pod kontrolą lekarza, ponieważ powodują min. podrażnienie skóry.

JB

Santolina jest wykorzystywana gównie jako niski żywopłot i do obsadzania grządek, ponieważ jej zapach odstrasza owady. Palone ziele odstrasza mole i znakomicie odświeża powietrze. Santolina dobrze prezentuje się w suchych bukietach i potpourri. Niestety, w naszych warunkach nie przezimuje.

JB

Szanta zwyczajna wabi pszczoły, a napar odstrasza szkodniki: trzeba gotującym się mlekiem zalać świeże ziele i pozostawić w miseczce. Napar z szanty zwalcza gąsienice miernikowca. Herbatka z szantą łagodzi objawy przeziębienia i kaszel, pomaga w chorobach wątroby i dróg żółciowych. Można jeść drobno pokrojone liście wymieszane z miodem.

Werbena lekarska poprawia trawienie, wzmaga potencję – stąd nalewki i wyciągi. Wywar z werbeny stosujemy przy zapaleniu spojówek. Łącząc go z rozmarynem uzyskamy mieszankę wzmacniającą włosy. Napar z werbeny stosuje się na ropne zapalenie gardła oraz do usuwania siniaków; natomiast okłady z suszu stosujemy na trudno gojące się rany.

Czarnuszka siewna najczęściej dodawana jest do pieczywa. Stosuje się ją dla poprawy apetytu, przeciw wzdęciom, poza tym czarnuszka ma działanie moczopędne, wspomaga laktację i ogranicza chrapanie. Działa wzmacniająco na organizm i chroni przed chorobami.

JB

Napar z liści i kwiatów dziewanny wielkokwiatowej ma zastosowanie przy uporczywym kaszlu i chrypce oraz przy grypie. Okłady stosuje się na oparzenia i stłuczenia. Natomiast kwiaty znajdują zastosowanie w produkcji kremów i maseczek. Związki w nich zawarte zmiękczają i wygładzają skórę i zwiększają połysk włosów.

Nagietek lekarski działa uspokajająco i dezynfekująco. Napary stosuje się przy odleżynach, stłuczeniach, odmrożeniach, stanach zapalnych błon śluzowych i oparzeniach promieniami UV i Rtg.

JB

JB

Chmiel zwyczajny zawiera lupulinę, która ma działanie uspokajające, stąd zaleca się relaksacyjne kąpiele w chmielu dla ukojenia nerwów. Chmiel działa nasennie i moczopędnie oraz wspomaga trawienie i poprawia apetyt. Wyciąg ma mocne działanie bakteriobójcze stąd zaleca się przemywanie trudno gojących się ran i owrzodzeń.

JB

Szczaw zwyczajny pomaga przy zaburzeniach pracy wątroby i nerek. Naparem przemywa się czyraki i trudno gojące się rany oraz jamę ustną przy pleśniawkach lub aftach.

JB