Tematy ze szkolenia

Nawożenie gleby

Uprawa

Cięcie krzewów ozdobnych

Cięcie drzew i krzewów owocowych

O zapylaniu drzew

Zapylenie polega na przeniesieniu pyłku z kwiatu drzewa zapylającego na kwiat drzewa zapylanego przez wiatr lub owady. Drzewa, które wymagają zapylenia pyłkiem z innego drzewa tego samego gatunku ale innej odmiany nazywa się obcopylnymi. Należą do nich jabłonie, grusze i czereśnie.

Innym drzewom wystarcza własny pyłek i tylko częściowo korzystają z pyłku zapylaczy, nazywamy je zatem częściowo samopylnymi. Należą do nich np. Śliwy Cacańska Lepotika czy Renkloda Ulena i wiśnia Groniasta Ujfehertoi.

Są również odmiany samopylne, którym do zawiązania owoców potrzebny jest tylko własny pyłek.

Przy wyborze zapylaczy należy brać pod uwagę:

podobny czas kwitnienia drzewa zapylanego i zapylacza
podobną wytrzymałość pąków i kwiatów na mróz
podobną podatność - odporność drzew na choroby

Są odmiany, które są świetnymi zapylaczami - odmiany diploidalne np.: jabłonie Cortland i Lobo, jak również takie, które są kiepskimi zapylaczami - odmiany triploidalne, np.: jabłoń Jonagold.

Należy również zwrócić uwagę na odległości dzielące drzewko od jego zapylacza. Owady zapylające np. pszczoły wybierają podczas lotu najkrótszą drogę między drzewami, co może znacznie zmniejszyć ilość zapylonych kwiatów przy dużej odległości zapylacza od odmiany zapylanej.

Bliskość drzewek zwiększa szansę 2-6 krotnie, że kwiaty będą zapylone, co zwiększy owocowanie nawet o 50-90%. Jeśli drzewa wzajemnie zapylające się rosną dalej niż 10 m warto zastosować prosty zabieg: należy odciąć kilka pędów kwitnących, wstawić je do pojemników z wodą i umieścić na drzewkach, na wysokości 1,5 m - to wysokość lotu pszczół, w odległościach 15-18m.

Przy odmianach częściowo samopylnych tzw. czynnik samopłodności może być niewystarczający i bez zastosowania zapylania krzyżowego, drzewa mogą wydawać plon w wysokości 30% normatywnego, ponadto owoce mogą być drobniejsze.

Dla zobrazowania optymalnego planu nasadzeń (w sadach towarowych) można użyć takiego schematu: X - drzewko owocowe, Y- zapylacz

Optymalnie zapylacz powinien stanowić 10-15% odmiany zapylanej, czyli 1 zapylacz na 8 zapylanych.

Drzewo zapylane	Gatunek	Zapylacz
Brzoskwinia - Harnaś	Brzoskwinie	samopylna
Brzoskwinia - Royalvee	Brzoskwinie	samopylna
Brzoskwinia - Inka	Brzoskwinie	samopylna
Brzoskwinia - Redhaven	Brzoskwinie	samopylna
Czereśnia - Vega	Czereśnie	Van, Sam, Schneidera Późna, Hedelfińska
Czereśnia - Kordia	Czereśnie	Van, Hedelfińska, Regina, Star, Schneidera Późna
Czereśnia - Burlat	Czereśnie	Van, Vega, Hedelfińska, Büttnera Czerwona
Czereśnia - Sylwia	Czereśnie	Van, Hedelfińska, Lambert
Czereśnia - Regina	Czereśnie	Sam, Hedelfińska, Sylvia
Czereśnia - Van	Czereśnie	Büttnera Czerwona, Hedelfińska, Kordia
Czereśnia - Buttnera Czerwona	Czereśnie	Van, Hedelfińska, Vega
Czereśnia - Summit	Czereśnie	Van, Lapins, Bing
Czereśnia - Techlovan	Czereśnie	Stella, Oktawia, Vega, Regina
Czereśnia - Vanda	Czereśnie	Merchant, Lapis, Techlovan, Sweetheart
Czereśnia - Rivan	Czereśnie	Vega, Burlat
Czereśnia - Schneidera Późna	Czereśnie	Van, Hedelfińska, Vega
Grusza - Klapsa (Faworytka)	Grusze	Bera Hardy, Bonkreta Williamsa, Konferencja, Kominówka, Paryżanka, Hortensja
Grusza - Konferencja	Grusze	Bera Hardy, Bonkreta Williamsa, Kominówka, Paryżanka, Carola, Concorde, Faworytka, General Leclerc, Hingland
Grusza - Lukasówka	Grusze	Bera Hardy, Bonkreta Williamsa, Konferencja, Kominówka, Paryżanka
Grusza - Bonkreta Williamsa	Grusze	Bera Hardy, Faworytka, General Leclerc, Hingland, Konferencja, Kominówka, Paryżanka, Triumf Packhama
Grusza - Chojuro	Grusze	Shinseiki
Jabłoń - Oliwka Żółta (Papierówka)	Jabłonie	James Grieve, Antonówka Zwykła
Jabłoń - Kosztela	Jabłonie	James Grieve, Boiken, Wealthy, Gloster.
Jabłoń - Malinowa	Jabłonie	Antonówka, Spartan, Lobo, Koksa Pomarańczowa, Gloster
Jabłoń - Antonówka	Jabłonie	Oliwka żółta, James Grieve, McIntosh, Lobo, Wealthy
Jabłoń – Szampion	Jabłonie	James Grieve, Delikates, Lobo,
Jabłoń - Kronselka	Jabłonie	Spartan, Golden Delicious,Antonówka
Jabłoń - Szara Reneta	Jabłonie	Oliwka Żółta, James Grieve, Malinowa Oberlandzka, Golden Delicious, Elstar, Gloster, Idared, Melrose, Szampion
Jabłoń - Koksa Pomarańczowa	Jabłonie	Antonówka, Discovery, Delikates, Oliwka Żółta, James Grieve, Lobo, Gloster, Elstar, Golden Delicious, Idared, Jonathan, McIntosh
Jabłoń - Lobo	Jabłonie	Gloster, Idared, Szampion
Jabłoń - Złota Reneta	Jabłonie	Oliwka Żółta, James Grieve, Malinowa Oberlandzka, Elstar, Gloster, Idaret
Jabłoń - Idared	Jabłonie	Lobo, Gloster, Szampion
Jabłoń - Ligol	Jabłonie	James Grieve, Ligol, Gala, Idared, jest również samopylna
Jabłoń - Gloster	Jabłonie	James Grieve, Lobo
Jabłoń - Topaz	Jabłonie	Rajka, Rubinola, Goldstar, Resi, Rosana, Saturn, Discovery
Jabłoń – Mcintosh	Jabłonie	Lobo, Cortland, Melrose, Koksa Pomarańczowa
Jabłoń - De Costa	Jabłonie	Gloster, Idared, Spartan, McIntosh, James Grieve
Jabłoń - Florina	Jabłonie	Delicious, Golden Delicious,Lobo
Jabłoń - Gala	Jabłonie	James Grieve, Spartan
Jabłoń - Rajka	Jabłonie	Goldstar, Rosana, Topaz
Jabłoń - James Grieve	Jabłonie	Delikates Golden Delicious
Jabłoń Ananas Berżenicki LETNI SMAKOŁYK	Jabłonie	samopylna
Jabłoń - Delikates	Jabłonie	James Grieve, Wealthy, Golden Delicious, Jonathan, Spartan, Idared
Jabłoń - Paulared	Jabłonie	James Greieve, Lobo, Spartan, Gloster
Jabłoń - Elise	Jabłonie	Gala, Gloster, Golden Delicious, Idared, Koksa Pomarańczowa , również samopylna
Jabłoń - Pinova	Jabłonie	James Grieve, Ligol, Gala, Idared, jest również samopylna
Jabłoń - Cortland Wicki	Jabłonie	Mcintosh, Wealthy, Jonatan, Spartan, Idared
Jabłoń - Genewa Early	Jabłonie	Discovery, James Grieve, Jerseymac, Quinte
Jabłoń Cesarz Wilhelm	Jabłonie	samopylna
Porzeczka czarna - Ores	Krzewy owocowe	samopylna
Porzeczka czerwona - Jonkheer van Tets	Krzewy owocowe	samopylna
Agrest Czerwony Pienny Ribes grossularia	Krzewy owocowe	samopylny
Morela - Wczesna z Morden	Morele	Harcot, Early Orange
Morela - Early Orange	Morele	Wczesna z Morden, Harcot
Śliwa - Węgierka Dąbrowicka	Śliwy	Cacanska Rana, Earliblue, Empress
Śliwa - Renkloda Ulena.	Śliwy	samopylna
Śliwa - Jerozolimka	Śliwy	samopylna
Śliwa - Węgierka Zwykła	Śliwy	samopylna
Śliwa - Cacanska Lepotica	Śliwy	samopylna
Śliwa - Amers	Śliwy	Cacanska Lepotica, Cacanska Najbolia, Stanley, Empress, Bluefree
Śliwa - President	Śliwy	odmiana częściowo samopylna, zapylacze: Cacanska Lepotica, Earliblue, Amers
Śliwa - Cacanska Rana	Śliwy	Herman Cacanska Lepotica
Śliwa - Renkolda Althana	Śliwy	Renkloda Ulena, Renkloda Zielona, Kirka cześciowo sampylna
Śliwa - Valor	Śliwy	Earliblue, Cacanska Rodna, Bluefre, Amers, Stanley, Empress, Węgierka Włoska, Verity President
Śliwa - Jubileum	Śliwy	Królowa Wiktoria
Śliwa - Haganta	Śliwy	Cacańska Lepotica, Katinka, Hanita
Wiśnia - Łutówka	Wiśnie	odmiana samopylna
Wiśnia - Groniasta	Wiśnie	samopylna, ale lepiej sadzić w towarzystwie odm. Nefris, Kelleris 16, Łutówka
Wiśnia - Pandy 103	Wiśnie	Nortstar, Wołyńska, Lucyna
Wiśnia - Nefris	Wiśnie	Pandy 103, Lutówka
Wiśnia - Kelleris 16	Wiśnie	samopylna
Wiśnia - Northstar	Wiśnie	samopylna

Otwarty program nowoczesnego zagospodarowania i użytkowania działek na miarę potrzeb współczesnych rodzin

Otwarty program nowoczesnego zagospodarowania i użytkowania działek na miarę potrzeb współczesnych rodzin

Ogrodnictwo działkowe posiada ponad stuletnią, utrwalaną przez kolejne pokolenia tradycję. W początkowym okresie zakładania ogrodów istniały szczegółowe zasady projektowania i zagospodarowywania działek ogrodniczych w taki sposób, aby mogły w pełni zabezpieczyć potrzeby rodziny w zakresie produkcji oraz spożycia owoców i warzyw.

Z upływem dekad system zagospodarowywania ogrodów ulegał niewielkim zmianom, głównie w zakresie doboru gatunków, przy zachowaniu funkcji użytkowej działek. Niestety w ostatnich latach z ogrodów zaczynają znikać kwatery sadownicze i grządki warzywne, a ogrodnictwo jest coraz bardziej wypierane z działek na rzecz tylko i wyłącznie rekreacji oraz stref wypoczynkowych. Takie zjawisko jest w dużej mierze sprzeczne z funkcją i celem przeznaczenia terenów miejskich pod rodzinne ogrody działkowe.

Należy pamiętać o tym, że ziemia jest dobrem niepomnażalnym, a podtrzymywanie złego kierunku użytkowania działek, może prowadzić do całkowitego zatracenia idei ogrodnictwa działkowego, a tym samym utraty argumentów do obrony gruntów, których forma użytkowania staje się nie w pełni zgodna z ich przeznaczeniem.

Fundamentalnym założeniem dla istnienia rodzinnych ogrodów działkowych jest utrzymanie funkcji i roli ogrodnictwa działkowego. Dlatego, przesłaniem opracowanego Programu jest powstrzymanie negatywnych w skutkach tendencji, poprzez popularyzację nowoczesnego zagospodarowania działek, obejmującego prowadzenie upraw ogrodniczych z wykorzystaniem szczególnie wartościowych dla działkowców gatunków i odmian roślin sadowniczych, warzyw i ziół oraz nowoczesnych metod ich uprawy wychodzących naprzeciw oczekiwaniom i potrzebom współczesnych rodzin.

W związku z niezwykłą wagą problemu, mogącego mieć wpływ na funkcjonowanie i przyszłość ROD, konieczne jest zaangażowanie wszystkich struktur PZD w realizację niniejszego Programu. Ponadto, potrzebne jest wykorzystanie wszelkich dostępnych metod, aby dotrzeć z jego przesłaniem do jak najszerszego grona działkowców.

Niniejszy Program jest otwarty i długofalowy, co oznacza, że może być stale rozwijany i uzupełniany oraz ma na celu dotarcie do obecnych, ale także przyszłych użytkowników działek. Ma to szczególne znaczenie w sytuacji, gdy obserwujemy stale rosnące zainteresowanie korzystaniem z działek przez nowe pokolenia. Są to najczęściej młode małżeństwa z dziećmi, do których w szczególności kierowany jest ten Program.

I. Prawo a działka

Rodzinne Ogrody Działkowe oraz działki powinny realizować cele określone w ustawie z dnia 13.12.2013r. o rodzinnych ogrodach działkowych. Jednym z nich jest zaspokajanie wypoczynkowych oraz rekreacyjnych potrzeb społeczeństwa poprzez prowadzenie upraw ogrodniczych (art. 3 pkt 1 ustawy o ROD). To samo dotyczy działek, które winny służyć zaspokajaniu potrzeb działkowca i jego rodziny dotyczących nie tylko wypoczynku i rekreacji ale i związanych z prowadzeniem upraw ogrodniczych (art. 2 pkt 2 ustawy o ROD).

Prowadzenie upraw ogrodniczych wiąże się również z innymi celami ROD określonymi w preambule oraz ustawne o ROD, a mianowicie:

- poprawie warunków socjalnych członków społeczności socjalnych oraz pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej (art. 3 pkt 2 i 3). Cele te realizowane są m.in. poprzez umożliwienie działkowcom i ich rodzinom produkowania na działce własnej żywności, która jest niejednokrotnie dużo tańsza niż ta kupowana w sklepach, co pozwala na wygospodarowanie oszczędności w budżetach domowych.

- integracji wielopokoleniowej rodziny, osób w wieku emerytalnym oraz niepełnosprawnych; wychowaniu dzieci w zdrowych warunkach oraz zachowaniu aktywności i zdrowia emerytów i rencistów (art. 3 pkt 4 i 5). Cele te spełniane są m.in. poprzez stwarzanie działkowcom, zwłaszcza emerytom, osobom schorowanym lub dotkniętym niepełnosprawnością możliwości pracy na działce, a tym samym możliwości ruchu i poprawy kondycji psychicznej. Prowadzenie upraw ogrodniczych sprzyja również podnoszeniu poziomu edukacji, zwłaszcza wśród najmłodszych, którzy mają możliwość zapoznania się z procesem uprawiania warzyw i owoców.

- przywracaniu społeczności i przyrodzie terenów zdegradowanych oraz ochronie środowiska i przyrody (art. 3 pkt 6 i 7). W tym zakresie można przykładowo wymienić działania działkowców i ich rodzin związane z produkcją zdrowej, bezpiecznej dla środowiska i bogatej w substancje odżywcze żywności, ale i działania związane z przywracaniem wartości użytkowych gleby poprzez jej rekultywację.

- oddziaływaniu na poprawę warunków ekologicznych w gminach i kształtowaniu zdrowego otoczenia człowieka (art. 3 pkt 8 i 9). Cele te są realizowane poprzez uprawianie warzyw, owoców, ziół metodami ekologicznymi (naturalne nawozy) i minimalne stosowanie środków chemicznych ochrony roślin, które stanowią zagrożenie dla zbiorników wodnych (zanieczyszczenie wody) czy też są niebezpieczne dla owadów zapylających).

- tworzeniu warunków do udostępnienia terenów zielonych dla społeczności lokalnych (art. 3 pkt 10).

Znaczenie prawne prowadzenia upraw ogrodniczych na działkach w ROD podkreśla również art. 4 ustawy o ROD, który stanowi, ze ROD pełnia funkcję rolę urządzeń użyteczności publicznej. Oznacza to, że ogrody działkowe są częścią infrastruktury, która stanowi doniosłą rolę w życiu społecznym, polegającą na bieżącym i nieprzerwalnym zaspokajaniu zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych. Formą zaspokajania tych potrzeb jest powszechny dostęp do terenów rodzinnych ogrodów działkowych oraz działek dających możliwość prowadzenia upraw ogrodniczych na własne potrzeby.

Dzięki posiadaniu przez ogrody działkowe statusu urządzeń użyteczności publicznej, ogrody i działkowcy mogą liczyć na pomoc Państwa i samorządów. Zwłaszcza na pomoc gmin, które zgodnie z art. 6 ustawy o ROD, powinny tworzyć warunki dla rozwoju ORD, w tym wspierać finansowo w ramach otrzymywanych dotacji celowych.

Należy również pamiętać o tym, że ogrody działkowe jako tereny zielone podlegają szczególnej ochronie określonej w art. 5 ustawy o ROD tj. w przepisach o ochronie gatunków rolnych i leśnych, przyrody i środowiska. Powyższa ochrona została zapewniona ROD m. in. ze względu na wykorzystanie gruntów ogrodów działkowych pod uprawy ogrodnicze.

Istotną rolę, jaką pełnią uprawy ogrodnicze w ROD wskazują również inne przepisy obowiązujące w ROD. W Statucie, powyższe zagadnienie wpisane jest w m.in. cele i podstawowe działania Związku (§ 6 i 7), związane m.in. z rozwojem ROD w sposób zapewniający działkowcom i ich rodzinom możliwość prowadzenia upraw ogrodniczych na własne potrzeby czy też organizowaniem i udzielaniem pomocy oraz poradnictwa w prowadzeniu upraw ogrodniczych.

Prowadzenie upraw ogrodniczych ujęte jest również w uprawnieniach działkowców, którzy mają możliwość takiego zagospodarowania działek czy też korzystania z poradnictwa związkowego w zakresie upraw ogrodniczych (§ 14 ust. 1 pkt 8). Wspierać działkowców w realizacji tego zadania powinny przede wszystkim zarządy ROD, które winny czuwać nad przestrzeganiem obowiązków przez działkowców (członków PZD) związanych z prawidłowym zagospodarowaniem działek, jak również dbać o estetyczny wygląd ROD, organizując konkursy i podejmując inne działania służące dla osiągnięcia tego celu (§ 72 pkt 10, 13, 14). Działania powinny podejmować również OZ PZD, do których należy nadzór nad prawidłowym zagospodarowaniem ogrodów oraz działalność szkoleniowa (§ 110 ust. 2 pkt 10, 11, 17 i 22)

O poradzeniu upraw wspomina również Regulamin ROD, który określa zasady odnoszące się do wyposażenia działki w różne urządzenia związane z uprawą, czy też wskazuje rośliny, jakie można, a jakich nie można uprawiać na działce w ROD (§ 41, 42, 47, 48, 52-57). W Regulaminie ROD zastały również wytyczone zadania związane z uprawą roślin, które mają realizować instruktorzy Społecznej Służby Instruktorskiej (§ 62-64).

Jak wspomniano powyżej, prowadzenie upraw ogrodniczych jest jednym z podstawowych celów ROD. Brak jego realizacji może mieć poważne skutki prawne. Może bowiem wywrzeć negatywny wpływ na postrzeganie ogrodów działkowych jako wyłącznie „trawnik i grill”, jak również wpłynąć na politykę organów państwowych i samorządowych w zakresie dalszego funkcjonowania i rozwoju ROD. W przypadku, gdy ogrody nie będą realizowały wyznaczonych celów, może powstać realne zagrożenie utraty dotychczasowych praw i przywilejów Związku i działkowców, które obecnie gwarantuje ustawa o ROD np. związanych ze zwolnieniami podatkowymi, czy też korzystnymi zasadami w zakresie tworzenia, likwidacji czy też regulacji stanu prawnego gruntów ROD.

Warto zatem zadbać, aby na terenach ROD były realizowane wszystkie cele rodzinnych ogrodów działkowych, zwłaszcza związane z prowadzeniem upraw ogrodniczych, które służą nie tylko działkowcom i ich rodzinom ale i całemu społeczeństwu.

II. Założenia i cel Programu

1. Przywracanie pierwotnego przeznaczenia działki – upraw ogrodniczych na potrzeby działkowca i jego rodziny, w myśl idei ogrodnictwa działkowego.

2. Propagowanie łatwych, efektywnych i atrakcyjnych wizualnie metod produkcji własnych warzyw, owoców i ziół. Zachęta do podjęcia niestandardowych metod uprawy, co może być szczególnie atrakcyjne dla ludzi młodych (uprawy w skrzyniach, podwyższonych grządkach, pionowe w pojemnikach, łączenie upraw z roślinami ozdobnymi).

3. Promocja gatunków i odmian warzyw, owoców i ziół, które są łatwe w uprawie, nie wymagają stosowania zabiegów ochronnych, są źródłem żywności funkcjonalnej o niezwykłych walorach odżywczych, prozdrowotnych lub smakowych.

4. Zachowanie bogactwa gatunków i odmian, a przez to bioróżnorodności na działkach, co ma olbrzymie znaczenie w zachowaniu równowagi w ekosystemie, jakim jest każda działka i ogród.

5. Promocja ogrodnictwa opartego na świadomości ekologicznej.

6. Zwrócenie uwagi na ekonomiczną wartość uzyskiwania owoców, warzyw i ziół z działki co ma szczególne znacznie dla wsparcia budżetów domowych każdej rodziny.

7. Podążanie za ogólnoświatową modą na własne ekologiczne uprawy.

8. Integracja pokoleń poprzez edukację przyrodniczą, co jest szczególnie cenne dla dzieci.

9. Dzięki uprawie warzyw, owoców i ziół realizowane są założenia hortiterapii – utrzymywanie dobrej kondycji fizycznej i psychicznej poprzez aktywną formę leczenia ogrodem.

10. Podkreślenie pomocy socjalnej i postrzegania ogrodów w społeczeństwie jako miejsca uzyskiwania zdrowej żywności, którą można się podzielić z osobami potrzebującymi, domami dziecka, hospicjami itp.

III. Sposoby wdrażania Programu

1. Przygotowanie i propagowanie otwartej listy gatunków roślin ogrodniczych: sadowniczych, warzywnych i ziół oraz funkcjonalnych roślin ozdobnych.

Filarem programu jest otwarta lista roślin, skomponowana w taki sposób, aby dobór gatunków i odmian był odpowiedni i atrakcyjny dla wielopokoleniowych rodzin pod względem łatwości uprawy i szczególnych walorów prozdrowotnych oraz wizualnych.

Lista stanowi załącznik do niniejszego programu (Załącznik nr 1).

2. Popularyzacja i promocja Programu :

- Publikowanie artykułów tematycznych realizujących założenia i cele Programu na łamach: „Aktualności Związkowych”, „Informatora Działkowca”, „Biuletynów Informacyjnych PZD”, „Zielonej Rzeczpospolitej” oraz miesięczników „działkowiec” i „Mój Ogródek”;

- Wydanie i dystrybucja: publikacji, ulotek, broszur i plakatów, zawierających informacje zachęcające do realizacji programu i wprowadzenia nowych wartościowych upraw na działki.

- Publikowanie informacji na stronach internetowych Jednostki Krajowej, Okręgów, ROD i Wydawnictwa;

- Ogłoszenie ogólnopolskiego konkursu pn. „Nowoczesna działka owocowo-warzywna”, promującego działki o charakterze uprawowym, których użytkownicy uzyskują wyjątkowe plony ze swojego ogrodu.

- Wydanie publikacji książkowej pod roboczym tytułem „Nowoczesna uprawa działki”. Książka będzie zawierać propozycje gatunków roślin użytkowych, metody nowoczesnej uprawy oraz przykłady projektów.

- Promocja programu w mediach lokalnych i społecznościowych: FB, Instagram.

3. Działalność informacyjno-szkoleniowa:

3.1. Zakres działań Okręgów PZD we wdrażaniu i realizacji Programu:

- Szkolenia dla Zarządów ROD informujące o założeniach Programu oraz potrzebie monitorowania kierunku zagospodarowywania działek w ogrodach;

- Szkolenia dla nowych działkowców. Włączenie do realizacji zadań Programu nowych działkowców, którzy posiadają największy potencjał i wpływ na przyszły charakter upraw. Rozbudowanie tematyki dotyczącej prowadzenia upraw ogrodniczych na działkach z propozycją aranżacji działki warzywno-owocowej. Wskazywanie zalet płynących z uprawy roślin użytkowych na działce i ich znaczenie w życiu człowieka.

- Szkolenia dla Instruktorów SSI. Włączenie do realizacji zadań Programu instruktorów Społecznej Służby Instruktorskiej, którzy utrzymują bezpośredni kontakt z działkowcami i prowadzą działalność edukacyjną w ogrodach. Podkreślenie roli instruktora jako doradcy działkowca w doborze gatunków i odmian oraz metod ich uprawy na działkach.

- Szkolenia dla działkowców oraz otwarte szkolenia, których uczestnicy będą zachęcani do uprawiania owoców i warzyw na działkach.

- Kampania informacyjna dla uczestników Walnych Zebrań w ROD o powstaniu Programu, jego założeniach i celach oraz potrzebie prowadzenia upraw ogrodniczych na działkach.

- Systematyczne monitorowanie zmian charakteru zagospodarowywania działek podczas corocznych przeglądów zagospodarowania ROD.

3.2. Rola Zarządów ROD w procesie wdrażania Programu:

- Analiza zagospodarowania rodzinnych ogrodów działkowych pod względem skali występowania zjawiska rezygnacji z funkcji użytkowej dziełek.

- Propagowanie publikacji promujących Program, w tym miesięcznika „działkowiec” i „Mój Ogródek” oraz książek i broszur tematycznych.

- Promocja Programu podczas różnych uroczystości ogrodowych z podkreśleniem rangi rodzinnych ogrodów działkowych jako źródła pozyskiwania zdrowych plonów (kosze, wieńce dożynkowe, kulinaria i przetwory).

Wobec nasilających się zagrożeń dla ogrodów działkowych niezbędne jest podjęcie aktywnej walki w ich obronie. Jednym z głównych celów programu jest przekonanie społeczeństwa oraz organizacji samorządowych do zasadności i konieczności istnienia dalszego funkcjonowania ogrodów w miastach. Prowadzenie upraw ogrodniczych na działkach może być bezspornym argumentem potwierdzającym słuszność socjalnej roli ogrodów dla społeczeństwa. Przekształcenie się działek tylko i wyłącznie w miejsca rekreacji jest sprzeczne z ideą ogrodnictwa działkowego i obowiązującymi przepisami regulującymi funkcjonowanie ogrodów działkowych. Dlatego tak ważne jest zaangażowanie w realizację programu wszystkich, którym leży na sercu dobro i dalsze istnienie ogrodów działkowych.

Załącznik nr 1

Otwarta lista polecanych do uprawy gatunków i odmian roślin ogrodniczych

Wybór poszczególnych gatunków roślin został dokonany ze względu niekłopotliwą uprawę, plenność i cechowanie się korzystnym wpływem na zdrowie człowieka.

Wskazane owoce, warzywa i zioła:

Regulują trawienie
Stabilizują florę jelitową
Rozpuszczają kwas moczowy
Obniżają poziom cholesterolu we krwi
Zapobiegają powstawaniu komórek rakowych
Wspierają rozwój substancji odpornościowych
Wzmacniają dziąsła i florę jamy ustnej
Poprawiają zdolność koncentracji
Podnoszą odporność na stresy
Ułatwiają spokojny sen
Pomagają utrzymać zgrabną sylwetkę.

Gatunki i odmiany roślin sadowniczych

Przedstawione gatunki i odmiany są polecane na działki ze względu na stosunkowo łatwą uprawę i niezwykle cenne właściwości prozdrowotne owoców, bądź szczególne walory smakowe i przetwórcze. Powinny uzupełniać rosnące już na działkach sadownicze nasadzenia, bądź stanowić nowe nasadzenia w połączeniu z innymi roślinami.

Rośliny sadownicze o małych wymaganiach siedliskowych i pielęgnacyjnych, wcale lub rzadko porażane przez choroby i szkodniki:

Jagoda kamczacka odm.: Wojtek, Zojka, Borealis, Jugana, Vostorg
Aronia odm.: Hugin, Nero,Galicjanka, Viking
Świdośliwa olcholistna odm.: Northline, Smoky, Honeywood, Pembina
Kolcowój szkarłatny odm.: Big Berry, New Big, Sweet Berry, No 1
Dereń jadalny odm.: Elegantyj, Szafer, Joligo, Jantarnyj
Morwa biała odm.: Gerardi’s Dwarf
Róża owocowa: mieszańce róży dzikiej, girlandowej, pomarszczonej, jabłkowej odm.: Skolimów, Konstancin, Karpatia, Nova E2
Cytryniec chiński
Pigwowiec

Cenne gatunki sadownicze o nieco większych lub specyficznych wymaganiach glebowych lub uprawowych:

Czarna malina odm.: Litacz
Rokitnik odm.: Czuskaja, Botaniczeskaja, Podarok Sadu, Witaminnaja i meski-Pollmix
Pigwa wielkoowocowa odm.: Champion, Bereczki, Portugalska, Lescovac,
Bez czarny odm.: Samyl, Sampo, Aureomarginata, Eva,
Borówka wysoka odm.: Duke, Patriot, Bluecrop Chandler, Darrow
Żurawina odm.: Bergman, Franklin, Stevens, Pilgrim,
Borówka brusznica
Aktinidia ostrolistna odm.: Domino, Geneva, Bingo, Ananansnaja, oraz męski Weiki

Inne:

Winorośl odm. odporne na choroby
Truskawki odm. odporne na choroby, odmiany powtarzające owocowanie
Śliwa węgierka odm. tolerancyjne na szarkę (Tolar, Promis, Nectavit)
Maliny jesienne odm. Polka, Polesie,
Poziomki
Porzeczki czarne, czerwone lub białe, zwłaszcza formy pienne

Gatunki i odmiany warzyw i roślin przyprawowych do uprawy na działkach:

Warzywa liściowe:

Roszponka
Rukola (rokietta)
Szpinak zwyczajny
Endywia (z siewu i rozsady) – nie jedzą jej ślimaki, mniej podatna na choroby
Sałata masłowa np. z siewu do szybkiego zbioru – na małe listki, sałaty listkowe – kolorowe, zielone, ciemnofioletowe, listkowe – dębolistne
Sałata rzymska ( w typie odmian mini) do małych ogródków, do uprawy w skrzyniach i w pojemnikach (na balkon i na tarasy)
Sałata japońska
Rzeżucha ogrodowa – uprawa w pojemnikach i gruncie,
Jarmuż (upr. Z rozsady)
Szpinak musztardowy

Warzywa przyprawowe:

Szczypiorek (Bohemia, Wulkan)
Koperek (Amat, Skaner)
Trybula
Pietruszka naciowa (Fest, Astra, Festival, Fiesta)
Szczypiorek czosnkowy
cebula z dymki
Papryka ostra – do uprawy w gruncie i w doniczkach (Cyklon, Orkan, Turbo) oraz półostra (Rokita)

Inne gatunki

Fasola szparagowa karłowa (Tara, Syrenka, Laurina, Korona, Muza, Ametyst, Ibiza)
Groch na zielono (Jantar, Kaskada, Telefon, Primavil), cukrowy (Oregon Sugar, Ambrosia)
Cukinia odmiana żółta Atena F1 i zielona Astra F1,
Dynia olbrzymia Justynka F1, Hokkaido, Muskat de Provence (odmiana dyni piżmowej)
Rzodkiewka (Lada, Krasa, Silesia, Rowa, Carmen)
Burak liściowy (Bright Lights, Lucullus)
Kalarepa (Gigant, Gabi), uprawa z rozsady
Pomidory odm. koktajlowe (typu cherry)
Papryka słodka – odmiany krajowe, o czerwonych owocach dobrze dostosowane do warunków naszego klimatu (równomiernie dojrzewające) np., Roberta, Robertina
Głąbigroszek – atrakcyjne strąki, mało miejsca zajmuje – na balkon, tarasy, przy płocie
Okra
Brukselka (uprawa z rozsady)

Gatunki ziół do uprawy na działkach:

Bazylia
Majeranek
Mięta
Melisa
Lubczyk
Lebiodka (oregano)
Tymianek
Czosnek niedźwiedzi
Kolendra
Cząber
Rozmaryn

Rośliny ozdobne:

Spośród bogactwa roślin ozdobnych warto wprowadzać na działkę te, które mogą towarzyszyć, dopełniać i wzbogacać, nie tylko wizualnie, uprawy roślin użytkowych. Należą do nich:

Rośliny chętnie odwiedzane przez owady pożyteczne i zapylające:

lawenda
kocimiętka
szałwia omszona
przetacznik
miodunka
jeżówka
krwawnik
żywokost
krokusy

Zadarniające, głównie jako żywa ściółka w uprawach sadowniczych:

barwinek
runianka
dąbrówka rozłogowa
epimedium
przylaszczka
kopytnik
żurawka
funkia
Brunera

Stosowane w uprawach współrzędnych warzyw:

aksamitka
nagietek
zioła
nasturcja
wilczomlecz groszkowy
nostrzyk żółty.

OTWARTY PROGRAM KLIMATYCZNY Polskiego Związku Działkowców

OTWARTY PROGRAM KLIMATYCZNY

Polskiego Związku Działkowców

Przywykliśmy działać wtedy, gdy zmuszają nas do tego oczywiste przyczyny - tak jak w przypadku epidemii koronawirusa. Wiele ludzi uznaje, że zmiany klimatyczne nie są jeszcze tak dotkliwe, więc można je ignorować. Działkowcy są innego zdania. Mamy świadomość, że niekorzystne zmiany, jakie zachodzą na naszej planecie, są konsekwencją działania człowieka. Ponieważ to my przyczyniliśmy się do zanieczyszczenia atmosfery, wzrostu średniej temperatury Ziemi, pojawienia się zjawisk anormalnych, zalania świata plastikiem, więc to my musimy zmienić swoje zwyczaje, a w konsekwencji naprawić szkody.

Stara formuła: „myśleć globalnie a działać lokalnie” definiuje założenia poniższego Programu.

Użytkowanie terenów zieleni działkowej, która jest stałym elementem infrastruktury gmin, musi odbywać się w poszanowaniu środowiska oraz walorów przyrodniczych i krajobrazowych. Rodzinne ogrody działkowe, stanowią element dziedziny życia społecznego, umożliwiający produkcję żywności na własne potrzeby, szczególnie ważną w dobie ogólnoświatowego kryzysu i wzrostu cen owoców i warzyw. Zaspokajają potrzeby socjalne, rekreacyjne, edukacyjne i wypoczynkowe. Podstawą dalszego rozwoju ogrodnictwa działkowego, jest kształtowanie warunków, korzystnych dla zdrowia i aktywnego stylu życia, z zachowaniem bezpieczeństwa środowiska przyrodniczego i ochrony zasobów naturalnych.

W dobie postępującej chemizacji, wszechobecnych zanieczyszczeń, smogu, potrzeby stabilizacji zmian klimatycznych, wszyscy jesteśmy zobowiązani do zachowań proekologicznych. Możliwość prowadzenia upraw ogrodniczych na terenach zieleni, zlokalizowanych często w centrach i na obrzeżach miast, wymaga przestrzegania zasad, związanych z racjonalną gospodarką nawozami, środkami ochrony roślin, ochroną gleb i wód oraz zachowaniem cennych siedlisk i gatunków występujących na obszarach rodzinnych ogrodów działkowych, a także ochroną walorów krajobrazu. Tereny zieleni, podlegają szczególnej ochronie, przewidzianej w przepisach o ochronie gruntów rolnych i leśnych1, a także w przepisach dotyczących ochrony przyrody2 i ochrony środowiska3.

Współodpowiedzialność za przyszłość naszych pokoleń i rozwój rodzinnych ogrodów działkowych, wymaga podjęcia spójnych działań, dla ograniczenia zanieczyszczeń i dewastacji środowiska naturalnego. Nadszedł najwyższy czas na zmianę mentalności i czynny udział w ochronie przyrody.

Cele Programu:

Głównym założeniem i celem Programu klimatycznego PZD, jest podnoszenie poziomu świadomości ekologicznej w ramach upowszechnienia wiedzy z zakresu ochrony środowiska oraz kształtowanie postaw ekologicznych wśród działkowców, poprzez promowanie zasad racjonalnego korzystania z zasobów naturalnych i zachowań pro środowiskowych.

Istnieje pilna potrzeba stworzenia na terenach zurbanizowanych, modelu rodzinnych ogrodów działkowych, które funkcjonują w sposób zrównoważony i chroniący naturalne zasoby bez degradowania środowiska.

Program skierowany jest do wszystkich użytkowników działek oraz osób korzystających z terenów rodzinnych ogrodów działkowych. Działkowcy powinni szczególnie rozumieć przyrodę oraz tworzyć aktywne i otwarte społeczeństwo. Zaangażowanie społeczności działkowców w działania na rzecz ochrony środowiska, to punkt wyjścia do budowania świadomości ekologicznej i obywatelskiej postawy, ukierunkowanej na współpracę z naturą. Tylko dzięki takiej postawie, ogrodnictwo działkowe będzie mogło liczyć na wsparcie mieszkańców oraz samorządów lokalnych. Dlatego należy nieustannie dążyć do ujęcia wszystkich terenów rodzinnych ogrodów działkowych w miejscowych planach i studium zagospodarowania przestrzennego jako zieleń działkowa.

Należy w przejrzysty sposób ustalić zasady podejmowanych działań w rodzinnych ogrodach działkowych oraz strukturach Polskiego Związku Działkowców, aby zmierzały w stronę poprawy jakości życia mieszkańców miast i były przyjazne dla ludzi i środowiska. Ochrona i racjonale wykorzystanie zasobów naturalnych, powinny być zadaniem realizowanym priorytetowo na wszystkich szczeblach organizacji Polskiego Związku Działkowców.

Obszary działań:

I. Ochrona zasobów wodnych

II. Gospodarka odpadami

III. Czyste powietrze

IV. Bioróżnorodność i uprawy ekologiczne

V. Odnawialne źródła energii

VI. Inicjatywy ekologiczne

VII. Suwerenność żywnościowa

VIII. Działania edukacyjne

I. Ochrona zasobów wodnych i przeciwdziałanie suszom.

Z danych Ministerstwa Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej wynika, że nasz kraj posiada najmniejsze zasoby wody w Unii Europejskiej. Od połowy lat 90. mamy w Polsce permanentną suszę letnią. Na złą sytuację wodną wpływają również bezśnieżne zimy i suche jesienie, a wzrost temperatury powietrza powoduje intensywne parowanie i utratę wody. Zużycie wód podziemnych znacząco wzrosło, natomiast retencja kształtuje się na znikomym poziomie.

Biorąc pod uwagę konieczność nawadniania niektórych upraw, prowadzonych na terenie działek w ROD, należy podjąć odpowiednie działania, mające na celu ograniczenie zużycia wody.

Należy podnosić świadomość działkowców na temat konieczności oszczędnego gospodarowania wodą. W rodzinnych ogrodach działkowych zaleca się:

Zbieranie wody deszczowej

Zużycie wody do pielęgnacji upraw stanowi istotny koszt utrzymania ogrodu działkowego. Na podstawie średniej rocznych opadów w Polsce, z dachu o powierzchni 30 m2 można w ciągu roku zgromadzić nawet 18 000 litrów deszczu. Montaż systemów deszczowych, staje się w obecnej sytuacji koniecznością. Należy propagować zbieranie deszczówki i dążyć do wyposażenia altan ogrodowych w instalacje zbierające wodę z dachów. Działania te, są zbieżne z aktualnie obwiązującymi przepisami prawa wodnego w Polsce.

Retencjonowanie wody opadowej

Zebrana w systemie deszczowym woda, powinna być gromadzona w odpowiednich zbiornikach, które stanowiłyby stały element infrastruktury ogrodowej. Wielkość zbiorników na wodę musi być dostosowana do powierzchni dachu. W celu oszczędności miejsca na działce, zbiorniki mogą być montowane pod ziemią. Nadmiar wody występujący zwykle po nagłych ulewach, powinien być odprowadzany do odstojnika na wodę np. oczka wodnego lub ogrodów deszczowych. Pochłanianie i zatrzymywanie wody w ogrodach deszczowych jest o blisko 40% bardziej efektywne niż na zwykłym trawniku.

Systemy nawadniania

Systemy gromadzenia wody deszczowej mają na celu wydłużenie czasu obiegu wody oraz jej zmagazynowanie do wykorzystania w okresie niedoborów. Najmniej nakładów wymaga wykonanie systemu rowków wypełnionych żwirem, do których kierowany jest nadmiar wody. Zbieraną w systemie deszczowym wodę opadową rozprowadza się również za pomocą drenażu rozsączającego. Nadmiar wody przekazywany jest przez rury drenażowe i równomiernie rozprowadzany na teren ogrodu. Wskazane rozwiązania są warte propagowania wśród działkowców.

Oszczędne podlewanie

Należy informować użytkowników działek o zasadach nawadniania upraw. Rośliny najlepiej podlewać przed wieczorem – nigdy w czasie pełnego nasłonecznienia, mniej częstotliwie, a bardziej obficie. Podlewać powinno się rzadziej i na większą głębokość. Najbardziej efektywnym i oszczędnym sposobem podlewania jest nawadnianie kropelkowe. Rośliny ogrodnicze mają zróżnicowane wymagania wodne – ilość wydatkowanej wody należy dostosować do gatunku rośliny oraz fazy wzrostu.

Stosowanie super absorbentów (hydrożeli i hydro boksów), poprawia zdolność zatrzymywania wody w glebie. Magazynowanie wody w okolicach ryzosfery, zabezpiecza potrzeby roślin w okresach krytycznego zapotrzebowania na wodę, minimalizując ryzyko stresu wodnego. Ciekawym rozwiązaniem są zielone dachy, które pozwalają zatrzymać znaczną ilość wody opadowej i efektywnie ją wykorzystać.

Utrzymywanie okrytej ziemi

Propagowanie upraw ograniczających degradację gleby. Zalecanie ściółkowania gleby, uprawy międzyplonów i nawozów zielonych, pozostawiania mulczu na okres zimy.

Ochronne oddziaływanie ściółek na glebę sprzyja poprawie jej warunków wilgotnościowych oraz wpływa korzystnie na potencjał wodny gleby, ograniczając straty wody w warunkach nagłych i obfitych opadów deszczu. Ściółka organiczna (np. zrębki drzewne, kora sosnowa, liście, skoszona trawa), chroni glebę nie tylko w sposób mechaniczny, ale także ma zdolność wchłaniania dużych ilości wody, dzięki czemu przeciwdziała spływom powierzchniowym. Gleba osłonięta warstwą ściółki nie jest rozmywana przez opady, nabiera struktury gruzełkowatej i nie ulega zaskorupianiu.

Wykorzystanie do osłonięcia gleby roślin o krótkim okresie wegetacji, które dodatkowo wzbogacają glebę w składniki pokarmowe i materię organiczną jest działaniem proekologicznym. Uprawa międzyplonów zabezpiecza glebę przed erozją, ograniczając straty wody przez spływy powierzchniowe oraz chroni ją przed rozmyciem struktury.

Mulcz z przemarzniętej biomasy roślin poplonowych, wpływa korzystnie na wilgotność gleby, zarówno w czasie wiosennym oraz w okresie pełnej wegetacji.

II. Gospodarka odpadami.

W trosce o środowisko naturalne należy świadomie gospodarować odpadami. Selektywna zbiórka z terenów ROD podyktowana jest zmienionymi zapisami w ustawie o utrzymaniu porządku i czystości w gminach4.

Punkty selektywnej zbiórki odpadów należy oznaczyć w czytelne informacje, jakie odpady mogą być wrzucone do danego pojemnika:

Do żółtego - metale i tworzywa sztuczne

Do niebieskiego - papier

Do zielonego - szkło

Do specjalnych pojemników, znajdujących się w Punktach Odbioru Odpadów Niebezpiecznych, należy wyrzucać opakowania po zużytych środkach ochrony, nawozach lub przeterminowane pestycydy. Niebezpieczne odpady można również oddać do sklepu, który uczestniczy w Systemie Zbiórki Opakowań PSOR.

Bioodpady znajdujące się na terenie ogrodów działkowych tj. obierki, skorupki, fusy, liście, drobne gałęzie, trawa, resztki roślinnego jedzenia, popiół drzewny, powinny być przeznaczone na kompost. Zgodnie z §68 pkt. 2 Regulaminu ROD, działkowcom i innym osobom przebywającym na terenach ogrodu, zabrania się wyrzucania do pojemników na śmieci, części roślin oraz niepochodzących z działki odpadów.

Działkowy recycling.

Zgodnie z § 42 Regulaminu ROD, każdy działkowiec jest zobowiązany do posiadania kompostownika i gospodarowania materią organiczną w obiegu zamkniętym. Kompostowanie części roślin pochodzących z działki, ogranicza ilość generowanych odpadów, a umiejętne gospodarowanie kompostem, znacząco poprawi żyzność gleby i jej zdolność do zatrzymywania wody. Materia przeznaczona do kompostowania posiada różne właściwości. Z przetworzonych w procesie humifikacji liści, powstanie podłoże liściowe dobre do uprawy rozsady warzyw. Opadające igły i szyszki drzew iglastych poddane kompostowaniu, utworzą podłoże odpowiednie dla roślin kwasolubnych. Zaleca się dodawanie do pryzmy kompostowej różnych preparatów przyspieszających rozkład i zmniejszanie objętości składowanej materii.

Należy wyposażyć Rodzinne Ogrody Działkowe w sprzęt do rozdrabniania gałęzi. Zarządy powinny zakupić rębarki lub rozdrabniacze do gałęzi, albo w okresie wiosennego i letniego cięcia, podpisać umowę ze specjalistyczną firmą na wykonanie usługi, z której mogliby skorzystać wszyscy działkowcy. W ten sposób zniknie problem zagospodarowania gałęzi np. po cięciu lub karczowaniu drzew. Grubsze konary oraz pnie drzew można wykorzystać do celów rekreacyjnych i np. wykonać siedziska, kwietniki, obrzeża do grządek, hotele dla murarek oraz artystyczne elementy małej architektury. Z części grubszych pędów można wykonać warstwę drenażową pod pryzmą kompostową lub zbudować podwyższone grządki. Powstałe zrębki można wykorzystać do kompostowania oraz ściółkowania gleby.

Aby zminimalizować ilość odpadów w pojemnikach oraz podrzucanych śmieci, zarządy ROD powinny prowadzić nadzór nad selektywną zbiórką odpadów, można też rozważyć zamontowanie monitoringu przy pojemnikach na odpady. Osoby przyłapane na gorącym uczynku lub zarejestrowane na obrazie z kamery, mogą zostać obciążone kosztami sprzątania i wywozu odpadów oraz podlegają karze grzywny z art. 145 lub 154 kodeksu wykroczeń, której wysokość może wynosić od 500 do 1000 zł. W ten sposób nieuczciwe i nieodpowiedzialne osoby, źle segregujące lub podrzucające odpady zostaną pociągnięte do odpowiedzialności.

III. Czyste powietrze.

Tereny ogrodów działkowych, jako tereny zieleni miejskiej o dużej różnorodności gatunkowej, wpływają korzystnie na mikroklimat. Dzięki temu podnosi się jakość powietrza w mieście.

Co minutę znika las naturalny o powierzchni 36 boisk do piłki nożnej. Co 3 lata wycinane są lasy tropikalne o powierzchni Polski. Drzewa odgrywają ważną rolę w globalnym ekosystemie. W procesie fotosyntezy powstaje tlen w atmosferze: jeden hektar lasu liściastego może wyprodukować około 700 kg tlenu, co stanowi dobowe zapotrzebowanie na tlen ponad 2500 ludzi.

Należy dążyć do tworzenia naturalnych zielonych pasów izolacyjnych wokół terenów ROD. Im więcej drzew będzie posadzonych w pasie ochronnym ogrodu, tym więcej pochłoną dwutlenku węgla z atmosfery i wyprodukują większą ilość tlenu. Proporcjonalnie do powierzchni liści wzrasta ilość zatrzymanych pyłów smogowych i poprawia się jakość powietrza.

Świadomość zakazu spalania w ROD

Stałym problemem na terenie ogrodów działkowych jest spalanie odpadów roślinnych na niektórych działkach. Pomimo, iż spalania części roślin i wypalania traw zakazują przepisy Regulaminu ROD, a także przepisy miejscowe w gminach, działkowcy wciąż mają zbyt małą świadomość w tym zakresie.

Należy pamiętać nie tylko o przepisach związkowych oraz miejscowych, które nakładają dotkliwe kary za spalanie na terenie ROD (mandat 500 zł lub wyższe grzywny), ale także o:

• Negatywnym wpływie spalania na florę i faunę glebową. Spalanie pozostałości roślin, całkowicie niszczy życie mikrobiologiczne oraz cenne związki i połączenia organiczno-mineralne, odpowiedzialne za powstawanie próchnicy glebowej.

• Potęgowaniu zanieczyszczeń powietrza i efektu smogu na terenie gmin. W procesie spalania do atmosfery dostają się duże ilości pyłów zawieszonych (PM2,5 i PM10), które mają bezpośredni wpływ na zanieczyszczenie powietrza. Poza tym podczas spalania na otwartym powietrzu odpadów komunalnych, zawierających tworzywa sztuczne tj. plastikowe butelki czy opakowania po jogurtach, powstają dioksyny. Dioksyny to jedne z najbardziej toksycznych substancji w przyrodzie: powodują cukrzycę, choroby nowotworowe, zmiany hormonalne, upośledzają system odpornościowy, mogą również zaburzać rozwój płodu.

• Zagrożeniu dla samochodów i pieszych poruszających się po drogach zlokalizowanych w sąsiedztwie ogrodów, wokół których roznosi się dym.

• Zadymione ogrody kreują niekorzystną opinię wśród społeczności i władz lokalnych.

Prawo a palenie ognisk

1. Przepisy w tym zakresie reguluje Ustawa o odpadach, zgodnie z art. 30 ust. 1 ustawy, zakazuje się przetwarzania odpadów w sposób termiczny poza instalacjami i urządzeniami do tego przeznaczonymi.

2. Z kolei art. 191. tej samej ustawy mówi: Kto wbrew przepisowi art. 155, termicznie przekształca odpady poza spalarnią lub współspalarnią odpadów, podlega karze aresztu lub grzywny.

3. Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach w art. 10 ust. 2a, daje samorządom możliwość działań mających na celu ochronę powietrza. Na terenie większości gmin w całym kraju obowiązuje całkowity zakaz spalania w związku z podjętą w tym zakresie Uchwałą Rady Gminy.

4. Unormowania prawne zakazu spalania, zawarte są również w Kodeksie Wykroczeń, gdzie w art. 82 § 1 pkt. 1 czytamy, że kto dokonuje czynności, które mogą spowodować pożar i jego rozprzestrzenianie się, (…) które polegają na niedozwolonym używaniu otwartego ognia, (…) podlega karze aresztu, grzywny albo karze nagany.

5. Do katalogu wykroczeń zapisanych w art. 144 Kodeksu cywilnego, należy zaliczyć wytwarzanie dymu pochodzącego z nielegalnego paleniska, który rozprzestrzenia się na sąsiednie działki lub na drogę publiczną. Tzw. przepis „prawa sąsiedzkiego”, nakazuje powstrzymanie się od działań, które zakłócałyby korzystanie z nieruchomości sąsiednich, ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych. Z zgodnie z art. 145 Kodeksu wykroczeń grozi to sankcjami w postaci mandatu karnego w wysokości do 500 zł.

6. Całkowity zakaz spalania wszelkich odpadów i resztek roślinnych na terenach rodzinnych ogrodów działkowych wprowadza § 68 pkt 5 Regulaminu ROD. Przepis ten obliguje wszystkich działkowców oraz osoby przebywające na terenie rodzinnego ogrodu działkowego do bezwzględnego powstrzymania się od rozpalania ognisk.

W związku z tym należy stale docierać do świadomości wszystkich pokoleń działkowców, nie tylko poprzez akcentowanie tego problemu na szkoleniach dla nowych działkowców, ale też prowadząc stałą kampanię oświatowo-informacyjną na terenach ROD.

Wpływ nasadzeń na poprawę jakości powietrza

Drzewa i krzewy usuwają nadmiar szkodliwych gazów z powietrza głównie w procesie fotosyntezy - rośliny pochłaniają dwutlenek węgla (CO₂) oraz inne gazy, jak dwutlenek siarki (SO₂), tlenek węgla (CO), dwutlenek azotu (NO₂), czy ozon (O₃). Z tego względu, rośliny są realnym i skutecznym orężem w walce ze smogiem.

Większość zanieczyszczeń stałych w postaci pyłu zawieszonego (tzw. PM10 – cząstki stałe o średnicy do 10 mikronów) zatrzymuje się na liściach, igłach, gałązkach, a następnie w wyniku opadów jest zmywana z części roślin i dostaje się do gleby wraz z opadającymi liśćmi. Według badań, zorganizowana zieleń na terenach miejskich (więc także ROD) o powierzchni 1 ha jest w stanie pochłonąć średnio do 8 kg CO₂ w ciągu godziny. Natomiast liście i igły 100 dorosłych drzew mogą pochłonąć do 460 kg zanieczyszczeń rocznie, w tym 136 kg pyłów zawieszonych. To oznacza, że drzewa skutecznie oczyszczają powietrze i wpływają na ograniczenie stężenia gazów cieplarnianych w atmosferze. Ponadto rośliny, których liście mają dużą powierzchnię transpiracji, zwiększają wilgotność powietrza, poprawiają jego jakość oraz działają korzystnie na mikroklimat w otoczeniu ogrodu.

Jeśli tylko dostępna jest przestrzeń na terenie wspólnym ROD, wskazane jest stosowanie nasadzeń gatunków drzew lub krzewów o największych zdolnościach zatrzymywania pyłów zawieszonych oraz pochłaniania dwutlenku węgla. Dzięki większej ilości drzew w znaczący sposób można zniwelować skutki zmian klimatycznych – zatrzymanie działania smogu, obniżenie wysokich temperatur latem, zatrzymanie szkodliwych pyłów zwieszonych w powietrzu.

Przy planowaniu nasadzeń należy brać pod uwagę nie tylko właściwości roślin, ale także Regulamin ROD i docelowe rozmiary drzew lub krzewów. Zgodnie z § 54 regulaminu, na terenie ROD dopuszcza się sadzenie drzew ozdobnych, pod warunkiem, że będą to gatunki i formy słabo rosnące. Należy unikać typowych gatunków leśnych czy alejowych o ogromnych rozmiarach oraz inwazyjnych – nie nadających się do warunków ROD.

Rodzaje drzew lub krzewów, które można stosować w ROD i mają szczególnie korzystny wpływ na oczyszczanie powietrza ze szkodliwych gazów:

Morwa (Morus sp.) – drzewo dobrze znoszące cięcie, nadające się na formowane żywopłoty lub pasy izolacyjne;
Śliwa (Prunus sp.) – wiele gatunków śliw (w tym śliwa wiśniowa - Prunus cerasifera) dobrze nadaje się na formowane i nieformowane pasy izolacyjne, ekrany lub żywopłoty, np. odmiany: ‘Pissardii’, ‘Woodii’.

Krzewy dobrze znoszące warunki miejskie – odporne na suszę i zanieczyszczenia:

rokitnik zwyczajny (Hippophae rhamnoides);
oliwnik wąskolistny (Eleaganus angustifolia);
tamaryszek francuski (Tamarix gallica) i drobnokwiatowy (Tamarix parviflora);
berberysy, forsycje, derenie białe (Cornus alba - dodatkowa funkcja ozdobna: zimą kolorowe pędy), pęcherznice (Physocarpus opulifolius), jarząb szwedzki (Sorbus intermedia) i jarząb turyngski (Sorbus x thuringiaca).

Za gatunki najbardziej wpływające na oczyszczanie powietrza ze szkodliwych substancji uważa się także klony (Acer sp.), w tym bardzo polecany do tworzenia nasadzeń w formie pasów izolacyjnych:

Klon polny (Acer campestre) – dobrze znoszący cięcie i odporny
Inne gatunki pochłaniające szkodliwe związki z powietrza to m.in.:
Cis pospolity (Taxus baccata) – lubiący cięcie gatunek zimozielony;
Lilak Meyera (Syringa meyeri).

Należy pamiętać, że w Polsce okres wegetacji trwa od kwietnia do października, podczas gdy problem smogu nasila się w miesiącach listopad – luty. W związku z tym należy brać pod uwagę także rośliny zawszezielone. Jednocześnie nie powinno się wprowadzać na teren ROD gatunków, które są żywicielami chorób (np. jałowce - rdza gruszy, sosna wejmutka- rdza wejmutkowo-porzeczkowa) lub będą osiągały zbyt duże rozmiary (np. świerki kłujące, daglezje, sosny czarne), choć też cechują się cennymi właściwościami w odniesieniu do walki ze smogiem.

Na terenach ROD w ograniczonym zakresie można stosować niektóre gatunki roślin iglastych, jak np.:

• żywotnik olbrzymi (Thuja plicata) – formowane żywopłoty;

• cis pośredni (Taxus ×media) – formowane żywopłoty (cenna odmiana `Hicksii`);

• choina kanadyjska (Tsuga canadensis) – wartościowy gatunek na formowane żywopłoty i pasy izolacyjne.

Jako formy izolowania ogrodów można również zatasować ekrany zielone z wykorzystaniem gatunków roślin pnących. Takie ekrany zajmują mało miejsca w przestrzeni ogrodowej, a jedocześnie spełniają swoją rolę w dobie kryzysu klimatycznego.

Bluszcze (Hedera sp.);
Chmiel zwyczajny (Humulus lupulus);
Hortensja pnąca (Hydrangea petiolaris);
Kokornak wielkolistny (Aristolochia durior);
Powojniki (Clematis sp.);
Winobluszcze (Parthenocissus sp.);
Winorośl japońska (Vitis coignetiae).

Jedną z nowoczesnych form aranżacji ogrodów jest stosowanie tzw. zielonych dachów. Przy wykorzystaniu odpowiednich gatunków można powiększyć powierzchnię aktywną pod względem procesów fotosyntezy.

Zalecane rośliny to m.in.:

Rojniki (Sempervivum sp.);
Rozchodniki (Sedum sp.);
Trawy i turzyce (f. Poaceae);
Mchy (Bryophyta);
niskie byliny i krzewinki.

IV. Bioróżnorodność i uprawy ekologiczne

Ogrody działkowe ze względu na różnorodność nasadzeń, wyjątkowy mikroklimat, który jest inny niż w miejskich parkach i otaczających lasach, zasługują na szczególną ochronę i wsparcie ze strony Zarządów ROD i władz miast.

Ochrona różnorodności gatunkowej w miastach

Pomimo upływu lat, ogrody działkowe to bardzo cenne przyrodniczo miejsca wypoczynku dla ludzi i schronienia dla zwierząt. Rośnie w nich wiele cennych i rzadkich gatunków drzew, starych odmian krzewów i roślin kwiatowych. Różnorodność roślin uprawnych, pozostaje w związku z bogactwem owadów, płazów, gadów, ptaków i ssaków. Z uwagi na wzrost zanieczyszczeń i stosowanie chemicznych środków ochrony roślin, znika sieć powiązań pomiędzy gatunkami.

Działalność na rzecz bioróżnorodności gatunkowej:

- Kampania uświadamiająca szkodliwość stosowania chemicznych środków ochrony roślin

Stosowanie środków ochrony roślin, wiąże się z zagrożeniami wynikającymi z wchłaniania szkodliwych związków, rozpylanych podczas zabiegu oraz spożywania plonów objętych ochroną chemiczną. Pozostałości pestycydów gromadzą się w żywności, powietrzu, glebie i wodzie, a substancje czynne z preparatów, mogą powodować poważne problemy zdrowotne. Dużym zagrożeniem jest rozpylanie środków ochrony roślin w pobliżu zbiorników, cieków oraz ujęć wodnych, ze względu na ryzyko przedostania się toksycznych substancji i skażenia wód powierzchniowych lub poziemnych.

Dlatego sięganie po chemiczne środki ochrony roślin powinno być na działkach ostatecznością, a ich użycie ograniczone do stosowania wyłącznie w początkowym okresie występowania. Należy zaniechać stosowania herbicydów na rzecz ręcznej pielęgnacji grządek, a także sztucznych nawozów na rzecz kompostu. Pozwoli to odbudować florę i faunę glebową i przywrócić równowagę biologiczną.

Podczas spotkań grupowych oraz w indywidualnych rozmowach Instruktorów z działkowcami należy podkreślać, że możliwość produkowania żywności bez chemii jest dużym atutem ogrodów działkowych oraz zachęcać do stosowania ekologicznych metod ochrony przed szkodnikami i chorobami.

- Promowanie ochrony upraw metodami niechemicznymi

Podstawą niechemicznej ochrony jest rezygnacja z syntetycznych nawozów oraz chemicznych środków ochrony roślin. Uprawy prowadzone metodami ekologicznymi wymagają mniej pielęgnacji i nakładów niż uprawiane metodami tradycyjnymi. Plony, wyprodukowane z poszanowaniem środowiska, mają wyższą wartość zdrowotną i lepiej się przechowują. Pomocne w zwalczaniu chorób i szkodników na działce powinny być metody tradycyjne, mechaniczne i biotechniczne.

Planując nasadzenia, należy brać pod uwagę wzajemne oddziaływanie roślin i unikać sąsiedztwa gatunków, które są zbyt ekspansywne oraz konkurują o składniki pokarmowe, słońce i wodę lub wydzielają substancje allelopatyczne, hamujące wzrost innych roślin. Nieumiejętna lub jednorodna uprawa roślin na działce prowadzi do kumulacji chorób i szkodników, przy jednoczesnym ograniczeniu liczebności organizmów pożytecznych. Zachwianie równowagi pomiędzy nimi, skutkuje koniecznością stosowania chemicznych środków ochrony roślin.

Do uprawy warzyw i roślin sadowniczych, należy wybierać tylko odmiany odporne lub z wysoką tolerancją na choroby (polecane w Otwartym programie nowoczesnego użytkowania i zagospodarowania działek), co w znaczny sposób ograniczy stosowanie chemicznych środków ochrony. Należy korzystać ze zdrowego materiału siewnego i szkółkarskiego.

Stosowanie naturalnych preparatów tj.: wyciągi, gnojówki roślinne preparaty ekologiczne np. na bazie oleju parafinowego, podniesie odporność roślin na warunki stresowe i ograniczy występowanie szkodników i chorób.

Zbieranie złoży jaj i odławianie dorosłych owadów za pomocą opasek, barwnych tablic lepowych oraz ich dezorientacja przy wykorzystaniu pułapek feromonowych w okresie spodziewanego lotu szkodników, doprowadzi do znacznego ograniczenia ich populacji. Stosowanie agrowłókniny do okrywania grządek na wiosnę, podobnie jak uprawa pod osłonami, również jest skuteczną barierą dla szkodników.

Ogrody działkowe zagospodarowane z poszanowaniem dla ochrony zasobów naturalnych i bioróżnorodności, zapewniają miejsce do życia wielu dzikich ssaków i ptaków oraz owadów zapylających. Im więcej działkowców będzie rezygnować ze stosowania środków ochrony roślin, tym łatwiej będzie prowadzić uprawy ekologicznie i zachować bioróżnorodność w ogrodach.

- Popularyzacja zakładania łąk kwietnych.

Trawnik jest monokulturą o niskiej wartości przyrodniczej. Na stanowiskach o niekorzystnych warunkach siedliskowych, warto zastąpić go roślinami okrywowymi. Alternatywą dla trawnika są łąki kwietne. Łąka kwietna doskonale rozwija się bez stosowania nawożenia chemicznego i środków ochrony roślin. Nie wymaga też częstego koszenia, generującego emisję spalin w ogrodach. Dodatkowo wpływa korzystnie na wspieranie bioróżnorodności i dostarcza najcenniejszego pokarmu pożytecznym organizmom.

-Ochrona organizmów pożytecznych

Budka lęgowa zawieszona w styczniu zachęci ptaki do jej zasiedlenia. Wysokie tyczki dla drapieżnych ptaków montowane w kilku miejscach w ogrodzie, są dla nich doskonałym punktem obserwacyjnym. Ptaki drapieżne skutecznie obniżą liczebność gryzoni.

Ekohotel dla owadów zapylających, domek dla trzmieli lub złotooków, skorków czy nietoperzy to nie chwilowa moda tylko świadome działanie proekologiczne. Pozostawiony na działce pas kwietnej łąki, kępa pokrzyw lub dzikich roślin będzie schronieniem dla pożytecznych owadów. Uprawiając rośliny ozdobne należy wybierać odmiany o pojedynczych płatkach, ponieważ tylko takie dają pożytek owadom.

- Popularyzacja zakładania pasiek ogrodowych na terenach ogólnych ROD.

- Chronić należy także ssaki łapiące drobne gryzonie. Sterta kamieni, liści i patyków lub mały domek przy drzewie pozostawiony na okres zimowy, da schronienie jeżom i łasicowatym.

Działka to nie tylko uprawa warzyw, owoców i trawnik, to przede wszystkim świat skomplikowanych powiązań i zależności pomiędzy wszystkimi gatunkami roślin i zwierząt. Im więcej gatunków, tym większe prawdopodobieństwo, że działka obroni się sama. Wszystkie wyszczególnione elementy to ogniwa tworzące łańcuch spójnych działań na rzecz ochrony bioróżnorodności w ogrodach działkowych.

Systemy projektowania ekologicznych ogrodów

Popularnym trendem w produkcji żywności staje się przykładanie uwagi do jakości. Może być to nowy kierunek dla rodzinnych ogrodów działkowych realizowany przez wprowadzenie systemów projektowania ekologicznych ogrodów. W projekcie ekologicznego ogrodu ważne są: plan ogrodu dopasowany do drogi słońca, podwyższone grządki, planowanie wzajemnie się wspierających nasadzeń współrzędnych, zamknięty obieg materii itp. Należy promować projekty realizowane z nowym spojrzeniem na ogród, jako swoisty ekosystem przemian, budowany z korzyścią dla ludzi i przyrody.

V. Odnawialne źródła energii

Systemy fotowoltaiczne są jednym z możliwych sposobów na zmniejszenie zużycia energii z tradycyjnych źródeł i korzystanie z jej naturalnych form. Możliwym i pożytecznym z punktu widzenia kosztów energii sposobem realizacji tej idei w ROD, jest montaż instalacji fotowoltaicznych -pozyskujących energię ze światła słonecznego.

Instalacja ogniw fotowoltaicznych na terenie ROD, np. na budynku siedziby zarządu ROD lub świetlicy ogrodowej to inwestycja, dzięki której można zaoszczędzić znaczną część kosztów energii.

Przykładem może być warszawski ROD im. Gen. Sowińskiego, gdzie na dachu biura zarządu powstała instalacja, złożona z kilku baterii słonecznych. Inwestycja została zrealizowana dzięki dotacjom z Okręgowego Zarządu oraz środkom z budżetu gminy. W pierwszym roku funkcjonowania instalacji fotowoltaicznej, udało się wyprodukować 12% energii ogólnego zużycia. Przełożyło się to wprost na realne oszczędności dla ROD w kwocie 1 200 zł.

Podobne przykłady wykorzystania „zielonej energii”, warto propagować również w innych ogrodach, np. w postaci montażu lamp solarnych oświetlających tereny i aleje ROD oraz instalacji elektrowni wiatrowej.

Nowego typu inwestycje, oszczędzające naturalne zasoby energii oraz zmniejszające ich koszty, są możliwe dzięki skorzystaniu ze środków przyznawanych corocznie z budżetu obywatelskiego (gminnego budżetu partycypacyjnego), z których mogą korzystać także ROD.

Ważne jest zatem, aby zarządy ROD aktywnie poszukiwały ekologicznych rozwiązań oraz źródeł ich finansowania. Jest to możliwe dzięki opracowaniu dobrych projektów i złożeniu wniosków o dotację nie tylko z PZD, ale także z budżetów gminnych i miejskich.

W ogrodach działkowych warto również promować proste rozwiązania ograniczające zużycie energii. Zalecanym dla działkowców sposobem zmniejszenia poboru energii elektrycznej jest stosowanie urządzeń elektrycznych o obniżonym poborze mocy oraz niskoenergetycznych źródeł światła, opartych na technologii LED.

VI. Inicjatywy ekologiczne

Podczas szerokiej kampanii informacyjnej należy zwrócić uwagę działkowców i lokalnej społeczności na znaczenie trenów zieleni działkowej i ich roli w poprawie jakości życia mieszkańców miast. Przywrócenie bliskiej relacji ludzi z przyrodą w ramach Otwartego Programu Rozwoju ROD, pozwoli na podejmowanie działań skierowanych na ochronę klimatu na poziomie lokalnym.

Inicjatywy społeczne ukierunkowane na rzecz budowania zieleni działkowej i uprawy ogrodów o bogatej bioróżnorodności gatunkowej, wpływają na poprawę jakości życia w miastach. Jest do działanie dwubiegunowe, które z jednej strony ma wpływ na zdrowie i kondycję fizyczną działkowców przy jednoczesnym pozytywnym oddziaływaniu na otaczające środowisko.

Ogrody działkowe to miejsca bliskiego kontaktu z przyrodą i roślinami. Poprzez promowanie terapii ogrodem, można wzbudzić naturalną potrzebę obcowania z naturą. Hortiterapia wspomaga tradycyjne leczenie, przypomina nam o znaczeniu przyrody w życiu człowieka. Nawet sam bierny kontakt z roślinnością korzystnie wpływa na zdrowie i samopoczucie, uwalnia od napięcia i zmęczenia, pozwala zregenerować siły. Jeszcze większe korzyści przynosi pielęgnacja ogrodu działkowego. Pozwala ona na zachowanie i poprawę sprawności fizycznej oraz koordynacji ruchowej, zapobiega otyłości, chroni przed wieloma chorobami. Praca w ogrodzie zwiększa zaufanie do innych ludzi, podnosi zdolność komunikacji i nawiązania więzi międzyludzkich. Przebywanie wśród roślin, poprawia koncentrację i pamięć, zwiększa samodzielność, niezależność oraz zdolność rozwiązywania problemów.

Podejmowanie działań na rzecz integracji społecznej:

- Propagowanie pasji ogrodniczej wśród dzieci i młodzieży;

- Organizacja zajęć aktywizujących seniorów;

- Promocja ogrodnictwa działkowego wśród lokalnej społeczności;

- Nieodpłatne udostępnianie działek dla placówek opieki nad osobami wykluczonymi społecznie, przebywającymi w szpitalach zdrowia psychicznego, domach samotnej matki.

VII. Suwerenność żywnościowa - Promowanie lokalnej produkcji żywności

Pomimo postępu technologicznego i przemysłowego, standard życia wielu mieszkańców miast w Polsce pogarsza się. Modyfikowana żywność, konserwanty i opryski, stosowane w celu przedłużania okresu przydatności do spożycia, przyczyniają się do zwiększonej zachorowalności i umieralności ludzi. Nadpobudliwość oraz otyłość wśród dzieci i młodzieży nigdy nie była tak duża jak w latach obecnych. Staliśmy się społecznością zależną od koncernów farmaceutycznych i przemysłowych. Często nie zastanawiamy się skąd pochodzą kupowane produkty, jak długą drogę musiały przebyć i ile paliwa zostało zużyte, aby mogły pojawić się na pólkach sklepowych.

Rolnictwo przemysłowe i transport żywności zwiększają emisję gazów cieplarnianych. Lokalna produkcja żywności na terenach zurbanizowanych, ogranicza zużycie energii koniecznej do transportu i zabezpiecza potrzeby mieszkańców pod względem dostępu do owoców i warzyw na własny użytek.

Suwerenność żywnościowa jest ochroną przed manipulacjami ze strony mediów, różnych gałęzi przemysłu, mediów społecznościowych oraz telewizyjnych reklam.

Działania promujące lokalną produkcję żywności:

- Należy wzbudzić zainteresowanie zdrową, ekologiczną żywnością wśród mieszkańców miast;

- Prowadzić szkolenia dla nowych i przyszłych działkowców;

- Organizować w ramach lokalnych wydarzeń kulturalnych wystawy i stoiska prezentujące żywność pozyskiwaną na działkach;

- Dzielić się produktami z działki z lokalną społecznością oraz przekazywać produkty na cele charytatywne;

- Prowadzić warsztaty kulinarne dla dzieci i seniorów, promujące uprawę warzyw, roślin przyprawowych i zielarskich oraz owoców na działkach.

- Organizować w ogrodach działkowych sezonowe wymiany sadzonek drzew, krzewów, bylin, roślin kwitnących, roślin cebulowych.

- Propagować wśród działkowców filozofię Zerowaste: nie przyjmuj ulotek, zamiast toreb plastikowych używaj bawełnianych, w restauracji pij napoje bez słomki, zamiast foli spożywczej używaj opakowań z wosku pszczelego, zamiast kupować wodę w plastikowej butelce wybierz butelkę wielorazowego użytku, nie używaj jednorazowych sztućców, kupuj ubrania z naturalnych tkanin.

Rozwijające się miasta pochłaniają coraz większe przestrzenie zieleni miejskiej. W miarę możliwości należy prowadzić rozmowy z władzami miast oraz konsultacje społeczne w celu zdobycia poparcia dla powiększenia powierzchni istniejących ogrodów lub utworzenia nowych. Jednocześnie należy dążyć do racjonalnego wykorzystania powierzchni użytkowej działek.

VIII Działania edukacyjne

Kształtowanie postaw ekologicznych wśród działkowców wymaga zaangażowania wszystkich struktur PZD w działalność oświatową. Należy dotrzeć do jak największej liczby użytkowników działek, prowadząc stałą kampanię oświatowo-informacyjną na terenach ROD, przy wykorzystaniu możliwych środków przekazu.

O środowisku i przyrodzie należy mówić jako o wartościach, które pozwalają nam żyć i zachować zdrowie.

Media

Wykorzystywanie stron internetowych, portali społecznościowych, lokalnych mediów, publikacji w wydawnictwach związkowych, miesięczników: „Działkowiec”, „Mój Ogródek”, książek tematycznych, e-booków, ulotek i broszur informacyjnych, plakatów rozwieszanych na tablicach ogrodowych.

Publikacje te należy udostępnić w bibliotekach ogrodowych, bibliotekach uczelni wyższych oraz w sklepie internetowym www.dzialkowiecsklep.pl.

Popularyzacja Programu

Organizacja szkoleń dla Zarządów ROD, Społecznej Służby Instruktorskiej oraz działkowców i nowych użytkowników działek, podczas których będzie prowadzona kampania informacyjna, mająca na celu uwrażliwianie i kreowanie postaw proekologicznych oraz aktywizację wszystkich działkowców.

Podejmowanie działań na poziomie lokalnym przy udziale instruktorów oraz Społecznej Służby Instruktorskiej we współpracy z zarządami ROD.

Organizowanie narad, sympozjów, konferencji oraz współpraca ze szkołami i organizacjami społecznymi.

Dystrybucja materiałów i publikacji promujących ekopostawy.

Wdrażanie opracowanych Programów i podnoszenie świadomości ekologicznej wśród użytkowników działek.

Rodzinne Ogrody Działkowe tworzą strefy zieleni miejskiej, które mogą wywierać wpływ na warunki mikroklimatyczne. Działania podejmowane we wskazanych obszarach wyznaczają dobry kierunek zmian w kwestii ochrony klimatu i poprawy jakości życia w polskich miastach. Działkowcy są szczególnie związani z przyrodą, a ich działalność ma duży wpływ na środowisko przyrodnicze. Dlatego ochrona i racjonale wykorzystanie zasobów naturalnych, powinny być zadaniem realizowanym priorytetowo na wszystkich szczeblach Polskiego Związku Działkowców.

Program PZD Bioróżnorodność na działkach w ROD

Komunikat

Porady prawne w Okręgu Podkarpackim PZD

Wydawnictwo

Kwiecień 2023

POLSKI ZWIĄZEK DZIAŁKOWCÓW OKRĘG PODKARPACKI w Rzeszowie ul. prof. Ludwika Chmaja 4, 35-021 Rzeszów tel. sekretariat 17/ 85-43-552 tel. Ośrodek Finansowo - Księgowy 17/ 85-43-557

POLSKI ZWIĄZEK DZIAŁKOWCÓW OKRĘG PODKARPACKI